Anlaşmalı ve çekişmeli boşanma arasındaki fark nedir?

Medeni Kanunca belirlenmiş olan boşanma sebepleri arasında zina, karşı tarafın hayatına kast etme, kötü davranış, suç işleme, terk, akıl rahatsızlığı ve evliliğin devam edemeyecek duruma gelmesi, yani birliğin bozulması vardır. Bu nedenle eşlerin ilk olarak boşanmayı hangi sebebe dayandıracağını belirlemesi gerekir. Daha sonra avukat vasıtasıyla süreç başlatılır ve hukuka uygun şekilde devam ettirilir.

Bu süreçte eşlerin anlaşmalı mı yoksa çekişmeli mi boşanacakları kararlaştırılır. Çünkü bu ayrım, yapılacak olan yargılamayı etkileyecektir. Bazı durumlarda taraflar anlaşarak boşanmaya karar verseler de ortaya konan bir velayet veya mal varlığı söz konusu olduğunda taraflar fikirlerini değiştirerek anlaşmalı boşanmayı çekişmeliye çevirebilmektedir.

Anlaşmalı boşanmada prosedür nasıl gerçekleşir?

Medeni Kanun'da anlaşmalı boşanma 166. Maddenin 3. Fıkrasında hüküm altına alınmıştır. Bu maddeye göre eşlerin anlaşmalı olarak boşanabilmeleri için bazı şartlar aranmaktadır. Bu şartlar şunlardır:

Evlilik en az bir yıl sürmüş olmalıdır.

Tarafların birlikte bir anlaşma protokolü düzenleyerek mahkemeye başvurmuş olmaları gerekir. Birlikte başvurmasalar bile başvuran eşin davasını diğer eş kabul etmelidir.

Hazırlanan protokolde tarafların mal varlığı, velayet, ortak konut, nafaka, tazminat, ev eşyaları gibi konularda anlaşmış olduklarını gösterir beyanları bulunması gerekir. Çünkü yargılamada hâkim, bu protokolü dikkate alır.

Duruşma gününde hâkim tarafları dinleyerek ortak iradelerinin serbest bir şekilde açıklandığına kanaat getirmelidir. Yani taraflar anlaşmalı boşanmaya yönelik iradelerini özgür bir biçimde mahkemede açıklamalıdır.

Çekişmeli boşanmada anlaşmazlık nasıl sürer?

Çekişmeli boşanma davalarında yukarıda belirtilen hususlar konusunda anlaşmaya varılamazsa tarafları uzun bir yargılama süreci bekler. Özellikle çiftlerin en çok anlaşamadığı konu çocukların velayetidir. Ayrılmaya karar veren eşler karşılıklı olarak bu velayeti isterler. Bu konuda kararı, çocuğun yaşam standartlarını ve geleceğini göz önünde bulundurarak hâkim verir. Sadece velayet konusunda değil aynı zamanda eşlerden biri mal paylaşımı veya nafaka gibi durumlarda da anlaşmazlık çıkarabilir.

Karşı taraftan farklı taleplerin bulunulduğu çekişmeli boşanma davalarında yargılama uzun sürmektedir. Anlaşmalı boşanma gibi tek celsede tamamlanmaz, birkaç duruşma sürebilir. Süreç boyunca takip edilmesi gereken birtakım detaylar bulunur. Bu detayların takibi için konusunda uzman bir avukatla ilerlemek gerekir.

Çekişmeli boşanmada hâkim tarafların hukuki yararı için önlemler alabilir mi?

Boşanma davası açıldıktan sonra hâkim dava süresince ortaya çıkabilecek olumsuz durumlara karşı geçici önlemler almak zorundadır. Bu geçici önlemler arasında eşlerin barınma, geçinme, müşterek çocukların eğitim vs. masrafları için nafaka tedbiri yer almaktadır. Eşler arasında şiddet durumu söz konusu ise hakim 6284 sayılı Ailenin Korunması ve Kadına Karşı Şiddetin Önlenmesine Dair Kanunu’na göre uzaklaştırma kararı ve geçici koruma tedbirleri verebilir. Ayrıca dava sonucunda tazminata veya paylaşıma konu olacak malların yönetimine ilişkin de tedbir kararı verilebilir.

Avukat Elvan KILIÇ