2020 Dolar Kuru Üzerine Düşünceler
Son 5 senedir 31 Aralık tarihinde ABD Doları -Türk Lirası üzerine tahminlerimi yayınlıyorum.
Kendi kendimin reklamını yapacak değilim ama genelde tahminlerim başarılı oluyor.
Sadece 2018’de başarı oranım yüzde 90’da kaldı; onun dışında tüm tahminlerim tuttu.
Hatta bazı yıllar, son 2019 tahminimde olduğu gibi, telaffuz ettiğim rakamı gerçek dışı bulanlar çoğunlukta olmasına rağmen, ben yine de tahminlerimin arkasında durdum ve tahmin yapmaya devam ediyorum.
2019’A SON BAKIŞ
Benim 2019 tahminim 5.75 idi.
Fakat ben bu tahmini Aralık 2018’de yaptığım zaman dolar 7’ye doğru koşuyor ve sosyal medya “10,10” diye inliyordu.
2019 DOLAR KURU ÜZERİNE DÜŞÜNCELER
Birçok konuda olduğu gibi, muhalif olmayı, felaket senaryolarını sosyal medyada yayınlamak sanan bir güruh var.
Bu güruh aslında giderek artan, daha çok izlenmek için kötümserlik çıtasını daha da yükselten, kendi kurduğu kısır döngünün içine düşmüş bir güruh…
Merak etmeyin 2020’de sesleri daha çok çıkacak. Çünkü “Pardon benim öngörüm yanlış çıktı, Özür dilerim” erdemi semtlerine uğramamış bir güruh bu kalabalık…
Bu anlamda, 2019 tahminimin benim için ayrı bir keyfi var.
31 ARALIK SENDROMU
Belki her işimizi son dakikaya bıraktığımız için, belki de bürokrat bir toplum olduğumuz için olsa gerek.
Ülkemizin ekonomideki odak tarihi: 31 Aralık...
Evet, genelde ‘kurun ne olacağı’ sorusuna 31 Aralık tarihi üzerinden odaklanmış bir algılama var toplumda.
Yukarıda paylaştığım geçen seneki tahminimde de bunun yanlış olduğunu açıklamaya çalışmıştım.
Döviz piyasaları 15 Aralık’tan itibaren bütün finans piyasaları gibi ivmesini kaybeder. Yavaşlar sığlaşır. Son 2 hafta vitrin düzenlemesi ve muhasebe oyunlarının sergilendiği zaman dilimi olur.
Bu nedenledir ki benim tahminlerim de esasen 15 Aralık tarihini hedef alır.
KÜÇÜK BİR ANEKDOT
Birkaç sene önce birçok tahminin aksine ben kur tahminini tutturmuştum.
O yıllar değerli Ekonomist Prof. Asaf Savaş Hoca da günlük bir gazetede köşe yazıyor; ben de büyük bir keyifle yazılarından feyz alıyorum. Yıl sonuna doğru yazdığı makalede kimsenin o sene kuru tutturamadığını yazınca ben de kendisine e-posta üzerinden tahmin yazımı gönderdim.
Şahsen tanışırız. Hoca da belki latife belki ciddi “Ben 31 Aralık tarihine bakarım” diye cevap yazdı.
Halbuki tahmin hatırladığım kadarıyla yüzde 95 tutmuştu. İşte yıl sonu tahmininde zorluk bu.
18 Aralık 2018’de 2019’da 15 Aralık tahmini 5.75 idi ve bu doğru çıktı. Son 2 hafta kur bir sıçrama yaptı; çünkü ABD Senatosu’ndan ekonomik yaptırım kararları çıktı.
Bunun üzerine spekülatörler tramvaya atladı. Ekonomik yaptırım ilk çeyrekte açıklığa kavuşur ve öngördüğüm gibi Trump seçimi kazanırsa, yaptırımlar uluslararası ilişkiler tavasında erir gider.
'SCHADENFREUDE'
Almanca güçlü bir lisan; ‘Lego’ gibi ekleme yoluyla deyimler üretebiliyor. Bütün batı dillerine yerleşmiş bir deyiştir Schadenfreude.
Türkçe’de tam karşılığı olan bir kelime yok ancak açıklaması olabilir.
Kısaca başkasının başına gelen sorunlardan ve başkasının başarısızlığından keyif alma anlamına geliyor. Bu tür bir haz bazen gizli gizli de tadılabiliniyor.
Ben de tahmin yaparken bu riski göze alıyorum.
Tahminim 2018’de yüzde 95’in altında tuttuğu için geçmiş yıllarda “Bravo nasıl bildin” diyenlerden çok daha fazla insan “Haha 2018’i tutturamadın” diyerek negatif latife yaptı.
Türkiye’de çok değerli ekonomistler var. Ekonomi sektöründe büyük beyinler var ama yukarıda açıklamaya çalıştığım riskler gibi bazen kur tahmini biraz da popüler türküde söylendiği gibi “Yürek Gerek”tiriyor.
Üstüne üstelik bunun rahibi var, Trump’ın tweetleri var, her şeyi bilen sosyal medya klavyeşörleri var. Velhasıl Türkiye'nin oturduğu mahallede ortam uçuşkan...
MAKRO EKONOMİK TOPOGRAFYA
2020’nin 2019’ a göre daha olumlu geçeceği açık. Döviz kurundaki dalgalanmaların yarattığı dengesiz ortam istikrara kavuşuyor. Tabii ki ateş kes anlaşmasından birkaç saat önce vurulup ölen son zayiatlar gibi bazı şirketler düzelen ortamda bile batabilirler.
Benim tahminim makro seviyeden bakış. Büyümeyi yüzde 2.5 olarak görüyorum. Bu artan işsizliği bir nebze azaltır.
Bunu da yüzde13 olarak görüyorum. Özellikle gençler arasında kronik hale gelen işsizlikte yüksek, öğrenimde piyasa değeri olmayan diploma enflasyonu devam edecek gibi.
Yetişkinler arasında işsizlik sigortası ödemeleri ve sistemi kötüye kullanma ek negatif faktör.
Enflasyonun bu yıl yüzde 11 olacağını sanıyorum.
İlaveten mali disiplinde biraz bozulma yaşanacak ve bütçe milli gelir oranı eksi 2.5 olacak.
Cari Denge Milli gelir oranı ise eksi 2 olacak.
Uluslararası ekonomik faaliyet ABD’de duraklamanın olmadığını göstermekte.
Bu nedenle ABD’de faiz oranlarının yılın ilk 9 ayı negatife geçmesi söz konusu değil.
Amerika’da enflasyon beklentisi yüzde 2 civarında. Bu oran kur üzerine yüzde 10 baskı yapar.
Buna karşılık CDS oranları, yani Türkiye'nin dış borcunu ödememe riski, 279 puanla son 12 ayın en düşük seviyesinde. Bu müspet bir gelişme ve dış borç dolaşımında herhangi bir damar tıkanıklığına işaret etmiyor.
KUR RAKAMI
Kültürel olarak “Abicim Analizi boş ver, hikâye anlatma, bize bir rakam ver” ruh haline daha teşne bir toplumuz.
Bu ruh halinin kökleri derin, izahı uzun.
Fakat şunu eklemek zorundayım.
Ezberci eğitime dayanan ve analitik düşünceye yeşerme fırsatı tanımayan iklimlerde insanlar da ister istemez böyle oluyor.
Yukarıda anlatmaya çalıştığım ekonomik dinamiklerin ışığı altında 2020’nin aralık ortası tahminim 6.50’dir Artı-Eksi 10 baz puan alabiliriz. Yani 6.40- 6.60 bandı.
Tabii ki kırılgan, kamplaşmış, psikolojisi bozulmuş toplumlarda sürü ruh hali etkili olabiliyor ve dövize hücum veya dövizden kaçış gibi gelgitler yaşanabiliniyor.
Bir de uluslararası platforma kısmen Türkiye'nin kontrolünde kısmen de kontrolü dışında olaylar yaşanabilir ve bu beklenmedik gelişmeler, her zamanki gibi kendilerini önce döviz kurunda gösterir.
Bu olaylar Libya ilişkileri ve onun uzantısı Doğu Akdeniz Enerji sorunları, ABD'nin Türk Akımına karşı getirmek istediği yaptırımlar ve onunla bağlantılı ABD’de yaşayan diasporaların faaliyetleri.
Erken seçim, Kanal İstanbul gibi toplumsal dinamikler getirebilecekleri belirsiz nedeniyle kurda joker rolü oynayabilirler.
Adet olduğu üzere siz kendi finansal kararlarınızı kendinize veriniz. Her zaman yazdığım gibi ‘İyi gelir Allah’tan kötü gelir kuldan’
Bu vesileyle 2020 senesinin herkese sağlık, mutluluk be huzur getirmesini dilerim.
ENGİN CİVAN / ABD / 31 ARALIK 2019