Kıyasıya rekabet mi, anlam ve değer yaratmak mı?
Bu yazımda geleneksel strateji ve W. Chan Kim ve Renee Mauborgne tarafından geliştirilmiş olan mavi okyanus stratejisine değinmek istiyorum.
Geleneksel stratejide mevcut müşteriye daha iyi hizmet vermek hedeftir ve çoğu zaman rakiplerin eylemlerini değerlendirip bunları geliştirmek üzerinden gidilir.
Oysaki strateji oluşturmak yaratıcı bir eylemdir. Rekabet tuzaklarından kurtulduğumuzda örgüt kültürü stres ve zorunlulukların baskısından kurtulduğu için daha yaratıcı ve daha inovatif bir yol izlememiz mümkün olabilir. Böylece yaratıcı teknikler geliştirilebilir.
Mavi okyanus stratejisi kırmızı okyanus stratejisine de yer vermiştir. Kırmızı okyanus stratejisi kıyasıya bir rekabetin olduğu kanlı bir pazarı anlatmak için kullanılmıştır.
Mavi okyanus stratejisi ise piyasadaki tüm oyuncuların kazanması anlamına gelir. Bu da diğer firmalarla hem işbirliği yaparak hem de rekabet ederek mümkündür.
Örneğin telekominikasyon endüstrisinde GSM şirketleri lisans ve alt yapı maliyetleri yüksek olduğundan rakipleriyle işbirliğine gitmektedir.
Mavi okyanus stratejisinde müşteriden çok ürünü hiç kullanmamış olanlara odaklanılır. Bu da stratejik düşünce yöntemleri kullanılarak sağlanabilir.
Örneğin beyin fırtınası, odak grup toplantıları, en iyi fikir yarışmaları vb.
Stratejik planlama rakiplerin yöntemlerinin analiz edilmesi, stratejik düşünce ise yaratıcılığın desteklenmesini ifade eder.
Mavi okyanus stratejisinde hem maliyeti düşük, hem diğerlerinden farklı hem de müşteri için değer yaratan ürünler sunmayı ifade eder.
Örneğin OMO ‘’kirlenmek güzeldir’’ sloganını, kirlenmenin olumsuz anlamını değiştirme üzerine kurmuştur. OMO bu stratejisinde çocukların kirlenerek öğrendiği, deneyim kazandığı, arkadaşlarıyla sosyalleştiğini ifade ederek, çocuk gelişimine vurgu yapmıştır. Yani kirlenmenin anlamını değiştirmiştir.
Anadolu Ateşi dans topluluğunu hepimiz biliriz. Müzik ve dansla, giyim ve kültürel değerleri birleştirmiş, dansı endüstri haline getirerek dünya çapında bir organizasyon olmayı başarmıştır.
Aynı şekilde bu strateji akademik kariyer için de ifade edilebilir. Örneğin yüksek lisans ya da doktora öğrencisi iseniz tezinizi daha önce hiç kimsenin çalışmadığı bir konu üzerinde belirlerseniz; o alanda ilk akla gelen isim olmanız mümkün olabilir.
Apple ise uzmanlığını, akıllı tasarım ve kullanıcı deneyimine yoğunlaştırmış ve piyasaya farklılaştırılmış bir ürün sunarak hem fiyatlarını üst seviyelerde tutabilmiş hem de hedef kitlesini büyütebilmesi mümkün olabilmiştir.
Torku'ya gelelim, glikoz şurubu yerine şeker pancarını kullanarak hem tarımsal üretimi artırmış, tarım ekonomisine katkı sunmuş hem de sağlıklı beslenmeyi benimseyen bir kitlenin ihtiyacına hizmet etmiştir.
Sonuç olarak uzmanlık ve yaratıcılığın müşteri ihtiyaç ve sorunlarına cevap vermek için kullanılması, rakiplerin gittiği kulvardan gitmeyerek yeni kulvarlar yaratılmasıyla mümkün olabilmektedir.
Özge Uğurlu / İşletme Bilimi Uzmanı