Neden Ukrayna ve Rusya Daha Çok Buğday ve Ayçiçeği Üretiyor?
Neden Ukrayna ve Rusya Daha Çok Buğday ve Ayçiçeği Üretiyor? Çünkü Dünyanın En Verimli Çernozyem Topraklarına Sahip
Ukrayna’yı Dünyanın gözünde büyüten sahip olduğu verimli Çernozyem topraklarıdır. Evet, Ukrayna ve Rusya toprakları dünyanın en verimli topraklarına sahiptirler. Toprak bilimi literatüründe yeryüzünün organik madde içeriği yüksek olduğu için Black Earth Region (Kara Toprak Bölgesi) toprakları “Çernozyom” toprakları olarak sınıflandırılır. İngilizce: Chernozem toprakları coğrafi olarak yarı nemli step bölgelerinde yağışın bol sağlandığı yüksek platolarda görülmektedir. Ülkemizde Erzurum, Kars platosu alanlarında Sarıkamış, Kars ve Göle dolaylarında bazalt üzerinde gelişen çernozyem toprakları bulunmaktadır. Genelde kışların sert ve uzun olduğu yarı nemli iklim kuşağı bölgeleri altında yazın gelişen uzun boylu otlar, dağ çayırları ve çim bitkileri sonbaharda yeterince ayrışmaya zaman bulamadan toprağa karışması sonrası oluşan topraklar çernozyem topraklar olarak tanımlanır. Kısmen ayrışan/okside olan organik maddeden dolayı kara topraklar (yoğun humus oluşumunu sağlayan toprak) olarak da bilinirler.Zengin Toprakların Verimi Daha Yüksek
Yüzbinlerce yıl içinde kestane ve/veya koyu kahverengi topraklar kuşağının nemli bölge ikliminin etkisinde gür yetişen çayırlar ve otsu bitki örtüsü, düşük sıcaklığa bağlı olarak ayrışamaması nedeniyle humusça varsıl olan koyu renkli topraklardır. Tarım için çok elverişli olan bu topraklar, çok yüksek oranda (%3’den %15 kadar) humus yanında yüksek oranlar asit, fosforik asit ve amonyak içerirler. Çernozyomlar humusça varsıl olduğundan, bitki besin maddeleri bakımından da zengindirler. Toprakların sıya renkli olması güneş ışınlarından en üst düzeyde emilim sağlamakta ve toprak kök bölgesi bitki gelişimi için uygun ortam sağlamaktadır.
Örneğin Ukrayna ve Rusya’da ki Çernozyem toprakları tahıl tarımı içinde uygun besin ortamı sunmasından dolayı buğday verimi Türkiye topraklarından dekara 100 kg daha fazla ürün alabilmektedir. Buğdayları organik maddece zengin topraklarda yetiştirildiği için buğday dane besin kalitesi bakımından daha zengindir. Çoğunlukla dışarıya sattığımız katma değeri yüksek buğday tabanlı gıda ürünleri ithal etiğimiz buğdaylardan sağlanmaktadır.
Bölgede önemli oranlarda orman yapısı bulunmakta olup Türkiye buğday ithalatı yanında kereste ithalatı bakımından da Ukrayna ile ticari ilişki içindedir. Bölgede ot verimi ve buğday verimi yüksek olduğu için buralarda, yoğun olarak büyük baş hayvancılık da başarılı bir şekilde yapılmaktadır.
Dünyanın Gözü Verimli Toprakları Satın Almakta
Çernezyom üzerinde yetişen otların agronomik verimliliği yüksek. Besin elementi ve iklim özelliğinin uygun olduğu verimli topraklarda buğday, arpa, yulaf, çavdar gibi tahıllar yanında patates, ayçiçeği, şeker pancarı gibi bitkiler çok daha verimli bir şekilde yetiştirilmektedir. Derin ve verimli Çernezyom toprakları gıda güvencesi sorunu olan dünya ülkelerinin dikkatini uzun zamandır çekmektedir. Sovyetlerin dağılması sonrası Avrupa ve Çin yanında ülkemizden de Ukrayna’da toprak kiralama ve satın almaya başladılar. Geniş tarım alanlara yayıldığı Ukrayna'dan toprak kiralamak ve satın almak iklim ve toprak zenginliği açısından karlılık sunmaktadır.
Özet olarak toprağın gıda güvencesi için önemi bir kez daha hatırlanır oldu. Savaşlar gelir geçer, toprağın ve gıdanın önemi bitmeyecektir. Toprağınız verimliyse, üçerinde yetişen bitkisi sağlıklı, insanı sağlıklıdır. Toprağınız fakirse gıdanızda sağlığınızda fakirdir.
Prof. Dr. İBRAHİM ORTAŞ
Çukurova Üniversitesi/ Ziraat Fakültesi / Toprak Bilimi ve Bitki Besleme Bölümü. Adana