"Kuşat" Foça'nın İlk Yatı

1967 yılının Haziran ‘ında Foça’nın ilk turistik tesisi ve aynı zamanda Türkiye’nin ilk tatil köyü olan Club Med’in nam-ı diğer adıyla Fransız Tatil Köyü’nün açılışına bir hafta kala, Foçalı üç kardeşe ait olan Kuşat gezi teknesi, köyün kıyısındaki iskeleye yanaştı. Köyden birkaç görevli tekneye bindikten sonra tekne Kartdere, Sazlıca, Yeni Foça istikametine doğru günübirlik tekne turu için denemelerine başladı.

Ertesi gün Kalem adası (Corci) Bademli, Dikili rotasını tamamlandı. Üçüncü gün hava muhalefeti nedeniyle Kuşat köyün iskelesinde bağlı kaldı. Dördüncü gün bu defa rota Karaburun’du. Bir hafta süren deneme turları sırasında zaman, mesafe, piknik yerleri, denize giriş noktaları üzerinde çalışıldı.



Aslında bu bölgeleri Kaya, Hüseyin ve Halim Dağlı kardeşler avuçlarının içleri gibi biliyorlardı. Her üçü de okkalı, oturaklı, bilge ve çalışkan bir kişi olan Giritli Hasan Kaptan'a ait Zehra teknesinde 14-15 yaşlarında balıkçılığa başlamışlardı. Bu sayede Türkiye’nin tüm denizlerinde yıllarca balıkçılık yaparak denizlerden anlayan, deneyimli balıkçılar ve iyi birer kaptan olmuşlardı. Eskilerin deyimiyle “anadan doğma denizci ve balıkçıydılar”

Kuşat teknesi ise, daha bir ay öncesine kadar troldü. Üç kardeş “Kuşat” ile balıkçılık yaparak ailelerinin geçimlerini sağlıyorlardı. Bu defa kışın trol, yazın gezi teknesi olarak kullanılacak Kuşat, Fransızların Club Med’e giriş yaptığı daha ilk hafta içinde Çanak Koyu, Kartdere, Sazlıca, Dikili güzergâhında başlayan tekne turlarını aralıksız yapıyordu. İyi organizasyon neticesinde turlar dolu dolu geçiyordu.



Lakin bir gün rota Karaburun dediler. Köyden aldıkları Fransız turistler ile birlikte yaklaşık iki saat sonra Karaburun’un hemen karşısındaki adaya yanaştılar. Yirmi kadar turistin adaya çıkmalarının ardından piknik için beraberinde getirdikleri erzakları tekneden aldıkları sırada, Karaburunlu balıkçılardan ihbar alan jandarma geldi. Neden burada olduklarını, ne yapmak istediklerini sordu. Kaya Dağlı’nın açıklama yapmaya çalışsa da faydası olmadı. Hüseyin Dağlı ve turistler, iki jandarmanın nezaretinde teknede kaldılar. İfade için karakola götürülen Kaya ve Halim Dağlı nereden ve ne amaçla geldiklerini anlattılar; Foça Jandarma komutanı Emin Şahinoğlu’nun kendilerini tanıdığını ve bu işi yaptıklarını bildiğini belirttiklerinde serbest bırakıldılar. Gelişmelere tepesi atan üç kardeş bildikleri azıcık Fransızca ve mimik, jestler kullanarak turistlere durumu anlattıktan sonra, istikamet Foça dediler. 



Dediler ancak dönüş yolunda başlayan imbat ve sert rüzgâr karşısında yön değiştirmek durumunda kalıp, o yıllarda bomboş ve daha sakin olduğunu bildikleri Hacılar Limanına demirldiler. Burada, piknik yapıldı; bu sayede turistleri günün olumsuz gelişmelerini unutturarak memnun etmeye çalıştılar.

O yılların koşullarında aldıkları hizmetten memnun kalan Tatil Köyü yöneticileri “İş anlaşmasını” bir yıl daha uzattılar. Bu bağlamda Dağlı Kardeşler ve Kuşat, bir yıl öncesinde olduğu gibi 1978 yılının sezon sonuna kadar Tatil Köyü için çalıştılar.



Kuşat ve Sonbahar
Sonbahar sadece Foça’ya değil aynı zamanda Kuşat’a da gelmişti. Kuşat, o sonbaharda maddi imkansızlıklar nedeniyle satıldı. Kuşat’ı alan Yupi Tavukçuluğun sahibi İzmirli iş adamı Hanri Benazus, kısa sürede Kuşat’ı sülün gibi güzel bir yata çevirdi. Adını ise İhtiyar Balıkçı koydu. Yat yıllarca Küçükdeniz’de İlçe Milli Eğitim Müdürlüğünün önünde bağlı kaldığı süre içinde ailenin özel yatı olarak denize açılıyordu. 1980’li yılların başlarıydı. Sanıyorum 82 ya da 83’tü. Soğuk, yağmur ve rüzgârlı bir gecede bağlı olduğu tonozun ipi kopunca, koca Kuşat’ın ( İhtiyar Balıkçı) kıç kısmı rıhtıma çıkmış ve yat büyük yara almıştı.  Haberi alan Hanri Benazus, havanın sakinlemesinin ardından Kuşat Yatını Foça’dan götürdü. O yıldan bu yıla Kuşat yatı Foça sularında bir daha görülmedi.



Mümkünse Tekrar Foça’ya Getirilsin.
Temennim Türkiye’nin ilk Tatil köyünün konuklarına, Türkiye’de ilk yatçılık hizmeti vermiş olan Foça’nın ilk yatı eski  Kuşatın, yetkili seçilmişler tarafından nerede olduğunun bulunarak, üç bin yıldan aşkın süredir denizci memleketi olan Foça sularına getirilmesidir.

Hatta uygun bir yerde Dağlı Kardeşleri de içine alan ve tarihsel sureci anlatan düzenlemelerle sergilense Foça Yatçılık tarihine ışık tutan fevkalade güzel ve bir örnek çalışma olur.



Foça 16.05.2023
Sebahattin Karaca
Kaynaklar:
Hüseyin Dağlı anlatımları 1989 
Fazlı Dağlı anlatımları 2022