Aliağa ve Foça'da Deprem Hazırlıkları
Deprem Gerçeğini unutmamak gerek
Ömer Canayakın / Arama Kurtarma UzmanıÜlkemizdeki Bazı Depremler
1999 Gölcük depremi:
Türkiye’nin en büyük ve hazin depremlerinden biri olan 99 Gölcük depremi, tarifi imkânsız acılara sahne olmuştu. Marmara Depremi ya da 17 Ağustos 1999 depremi olarak tarihe geçen depremin büyüklüğü 7.5 olarak ölçüldü. Depremde İstanbul ve çevresinde 17 bin 480 kişi hayatını kaybetti, 23 bin 781 kişi yaralandı. Bu deprem gösterdi ki “deprem değil bina öldürür”
Yakın tarihimizin en acı olaylarından biri olan 17 Ağustos’un ardından “büyük İstanbul depremi ne zaman” sorusu her yıl sorulmaya başlandı.
1999 Düzce depremi:
Türkiye, 17 Ağustos depreminin yaralarını sarmakla uğraşırken aylar sonra, 12 Kasım’da meydana gelen bu deprem yine büyük acılara sahne olmuştu. 7.2 büyüklüğündeki ve merkez üssü Düzce olan deprem, 30 saniye sürdü ve Ukrayna’dan bile hissedildi. Depremde 845 kişi hayatını kaybederken 4 bin 948 kişi yaralandı.
2003 Bingöl depremi:
1 Mayıs 2003’te Bingöl’de meydana gelen 6.4 büyüklüğündeki depremde 176 kişi hayatını kaybetti, 625 bina hasar gördü. Depremin en acı olayı ise Çeltiksuyu yatılı öğrenci yurdunda 84 öğrencinin hayatını kaybetmesiydi.
2011 Van depremi:
23 Ekim 2011’de Van’da meydana gelen 7.2 büyüklüğündeki deprem de yakın tarihimizin en acı olaylarından biriydi. Yaşanan bu büyük sarsıntıda 604 kişi hayatını kaybederken, 4 bin 152 kişi de yaralanmıştı.
İzmir Deprem Riski
Özellikle 4 fay hattı büyük risk teşkil ediyor. İzmirde bir çok bölge deprem açısından çok riskli durumda.Seferihisar-Karaburun, Tuzla, İzmir ve Foça faylarının tehlike arzetmekte.
İzmir’de 5,0 dan daha büyüklü deprem üretebilecek 13 fay hattımız var. Bunlar güncel, aktif, diri fay dediğimiz deprem üreten faylar. İzmir aslında tektonik bir kent yani bir fay kenti. İzmir’de 13 fayın önemli bir kesimi kent yerleşiminin içinden geçiyor” diye konuştu.
Özellikle 4 fay hattı büyük risk teşkil ediyor. İzmirde bir çok bölge deprem açısından çok riskli durumda.Seferihisar-Karaburun, Tuzla, İzmir ve Foça faylarının tehlike arzetmekte.
İzmirde Yaşanan Depremler
1900 yıl öncesini kapsayan alet öncesi deprem bilgilerinde birçok defa deprem olmuş, izmir ve bölgeleri defalarca harabeye dönmüş ve tekrar inşa edilmiştir.
1688 yılında 6,8 şiddetindeki depremde binaların dörtte üçü yıkılmıştır.
1739 yılında ise yine yaşanan 6,8 şiddetindeki depremde Foça adeta harabeye dönmüştür.
1900 yılından sonra ise aletle ölçüm dönemi başlamıştır. Bu dönemde de birçok deprem yaşanmıştır.
1909 da Güzelhisar, Melemen, Foça bölgesindeki 6.0 şiddetindeki depremde 700 ev yıkılmıştır.
Aliağa ve Foça Deprem Riski
Aliağa Menemen ve Foça, yoğun deprem aktivitesi gösteren aktif faylar tarafından kuşatılmıştır. M:7.2’ ye varan büyüklükte deprem üretebilecek kapasitede olan bu faylar, tarihsel ve aletsel dönemde bölge genelinde birçok yıkıcı depreminde yaşanmasına neden olmuştur. Ancak çevresinin aksine uzun zamandan beri önemli bir deprem aktivitesiyle karşılaşmayan Aliağa, çok yakın gelecekte gerilim transferini boşaltması beklenen yani öncelikli deprem yaşanabilecek yerlerdendir.
Ayrıca Ege Denizi'nde de sık sık orta ile büyük depremler yaşanmaktadır ve 30 Ekim 2020 depreminin merkez üssünün 250 km içindeki bölge, son 100 yıl içinde 6 Mw’den büyük başka 29 depreme ev sahipliği yapmıştır.
İzmirin Bir çok bölgesinde deprem riski olmasına rağmen Foça - Bergama fay Zonuna ve İzmir’in kuzeyinde Aliağa ilçesi ile Manisa’nın Osmancalı beldesi arasında uzanan Güzelhisar Fay hattı ve Menemen Fay Zonuna dikkat çekmek gerekiyor. Güzelhisar fay hattı 25 km. den oluşmaktadır. Kuzeybatı ucunda yaklaşık 5 km uzunluğundaki kuyruk bölümü Güzelhisar köyü ile Aliağa ilçe merkezi arasında uzanır. Menemen kuzeyindeki Dumanlıdağ volkan kompleksi ile Gediz nehri taşkın ovası arasında yer alan ve KB-GD doğrultusunda uzanan faylar Menemen fay zonu olarak adlandırılmıştır (Ek 1). Bu fay zonu ilk kez Şaroğlu ve diğerleri (1987, 1992) tarafından haritalanmış ve İDSDMP’de Dumanlıdağ fay zonu olarak tanımlanmıştır. Bu çalışmada fay adlamasında ilke olarak en yakın büyük yerleşme adının kullanılması nedeniyle Menemen Fay Zonu adlaması tercih edilmiştir. Kabaca biri birine paralel uzanan K60B genel doğrultulu dört fay parçasından meydana gelen fay zonunun toplam uzunluğu 15 km’dir. Yenifoça Fayı Yenifoça doğusunda Nemrut limanı ile güneydeki Gerenköy arasında K-G genel doğrultusunda uzanan bir faydır. Özellikle kentin ve ilçelerin ulaşım yolları, doğalgaz hatları, içme suları gibi alt yapının büyük bir öenmi var. Ayrıca Foça, Aliağa ve Melemen bölgesinde oluşabilecek depremin yanısıra bölgeyi etkileyebilecek yakınlıktaki depremlerinde öngörüsü yapılmak zorundayız.
30 Ekim 2020 Sisam Depremi (6.9)
30 Ekim 2020 günü saat 14.51'de, merkez üssü Yunanistan'ın Sisam Adası açıklarında seferihisara 23 km mesafede bulunan, yerin 16,5 km altında 6,9 Mw büyüklüğünde meydana gelen ve yaklaşık 16 saniye süren depremde deprem bölgesine 70 km uzaklıkta bulunan İzmirde toplam 17 bina yıkılmış , 1 i boğulma sonucu 117 + 2 kişinin ölümüne ve 1034 + 19 kişinin ise yaralanmasına neden olmuştur.
İzmir Deprem Master Planı
İzmir'e yönelik 1999'da depreme hazırlık için 'Radius' adlı proje tasarlanmıştı. Radius projesi tam olarak nedir?
1998-2000 yıllarında yapılan Türkiye’nin ilk deprem master planı projesi...
Yapıldığı yıl itibariyle 1998 yılı öncesi yapı/bina stoğu ve bilimsel verilere göre, bir deprem senaryosu oluşturarak İzmir fayında 6.5 büyüklüğünde bir deprem olduğunda neler olacağı, nerelerin yıkılacağı, hangi yol ve köprünün devre dışı kalacağı, buna göre hasar tahmin, afet yönetimi ve önlem paketlerini içeren bir proje…
Yalnız üzerinden tam 20 yıldan fazla zaman geçti…Normal koşullarda, bu plan dahilinde bu zaman içinde 1998 yılı öncesinde yapılmış tüm binaların depreme dayanıklı hale getirilmesi gerekiyordu. Fakat gördük ki 30 Ekim depreminde yıkılan tüm binalar 1998 yılı öncesi binalardı.
Bu da Radius projesi olarak (Birleşmiş Milletler-Doğal Afet Zararlarının Azaltılması On yılı Programı kapsamında gerçekleştirilmiş olan RADIUS projesi İzmir dahil dünya çapında seçilen 9 kentte olası bir deprem zararlarını ve bu zararların azaltılmasına yönelik tedbirleri belirlenmesine yardımcı olmuştur. Büyükşehir Belediyesi adına Boğaziçi Üniversitesi tarafından gerçekleştirilmiş plan ) bilinen deprem master planının geçen sürede uygulanamadığını göstermekte...
Doğal olarak proje içinde 1998 yılından 2021’e kadar son 23 yıl içinde yapılan bina ve yapıların bilgisi yok… Yani 23 yıldır yapılan bina/yapı stoğu deprem tehlike ve riski anlamında değerlendirilmemiş oluyor. Yani İzmir için yeni bir deprem master planı gerekl
Aliağa ve Foça Deprem Hazırlıkları
Neler Yapılmalı ?
1. Büyük Endüstriyel Kazalara yönelik acil durum planları hazırlanmalı
2. Yerleşim alanlarının içinde kalmış kimyasal üretim, depolama vb. tesislerinin kent dışına taşınmasının gerçekleştirilmesi gerekmektedir.
3. Deprem sonrası yaşanabilecek bir başka önemli nokta ise su kaynaklarına erişim zorlaşabilir, su kaynakları kirlenebilir. Bu tarz acil durumlar için temiz içme ve kullanma sularına erişim için yerel yönetimler acil durum planları bulundurmalıdır..
4. Kurumlar ve Bireyler afet öncesi ve sonrası eğitimleri almalı ve bu eğitimlerini hayata geçilmeleri
5. Acil Durum Ekipleri oluşturulmalı
6. Toplanma alanlarının İşlevselliği kontrol edilmeli ( Aliağa’da afet sonrası toplanılacak 39 güvenli alan Foça Bölgesinde ise 11 alan belirlenmiş durumda. Bu toplanma alanlarının altyapılarının tekrar ivedikle gözden geçirilmesi, acil durum konteynerlerin tedarik edilmesi gerekmektedir.)
AKEM OLARAK…
Bizde AKEM olarak uzun yıllar boyunca sahada kazandığımız tecrübe ve birikimi vatandaşların afet ve acil durumlara hazırlanmasında, sahada yaşanan arama kurtarma faaliyetlerinde, ve kurumların gereksinim duyduğu İş Sağlığı ve güvenliği konularında destek vermeyi amaçlamış bulunmaktayız.
Ömer Canayakın / Arama Kurtarma Uzmanı