Bebeğiniz göz teması kuramıyorsa dikkat!

Hamilelikte, doğum sırasında ya da doğum sonrasında yaşanan sorunlara bağlı olarak bir ya da daha fazla gelişimsel alanda nörolojik açıdan gerilik görülebilecek bebeklere ‘riskli bebek’ deniyor. Riskli bebeklerin önemli bir bölümünü erken doğan (prematüre) bebekler oluştururken, bir kısmını düşük kilolu doğum, kuvöz yatışı, zor doğum, oksijensiz kalma ve kanama gibi özel durumlara sahip bebekler oluşturuyor.

Türkiye Spastik Çocuklar Vakfı – Cerebral Palsy Türkiye Aile Danışma Merkezi Erken Müdahale Birimi Yetkilisi Fizyoterapist Arzu Yılmaz; “Prematüre bebeklerin bazıları özel bir desteğe ihtiyaç duymazken bazıları desteğe ihtiyaç duyabiliyor. Gelişim açısından risk taşıyan bebeklerin alabileceği bu özel desteğe “Erken Müdahale Programı” deniyor. Bebeğin Erken Müdahale Programına ihtiyacı olup olmadığına bebeği takip eden doktorlar karar verir. Erken müdahale programı, gelişim açısından risk oluşturan bulguları azaltmayı, bebeklerin ve çocukların gelişimsel potansiyellerine ulaşmalarına yardımcı olmayı, onları ve ailelerini desteklemeyi amaçlar.” dedi.

“Riskli Bebeklerde Erken Müdahale Önemli”

Bebekler üç yaşına kadar bütün gelişim alanlarında (hareket, zihinsel, dil, sosyal, duygusal ve fiziksel) gibi çok hızlı yol kat ediyor. Bu dönemlerde kazanılan beceriler ise yaşamın diğer dönemlerin temelini oluşturuyor. Gelişim açısından risk taşıyan bebekler Erken Müdahale Programı sayesinde ihtiyaçları belirlenerek, temel becerileri kazanmalarına yönelik destekleniyor.

“Ailelerin Soruna Erken Adapte Olması Bebeğin Gelişimini Olumlu Yönde Etkiliyor”

Her alanda olduğu gibi riskli bebeklerde de erken tanılama büyük önem taşıyor. Riskli bebeklerde gelişimsel bozukluklarının mümkün olduğunca erken dönemde tespit edilmesi, uygun müdahale, rehabilitasyon ve tedavi seçeneklerinin belirlenmesi ve desteğe başlanması için bebeklere uygulanan gelişimsel değerlendirmelerle uzmanın deneyimi ve gözlemi çok önemlidir. Yapılan değerlendirmeler bebek ve çocuğa özel, etkili bir tedavinin planlanması ve uygulanmasına olanak sağlıyor. Erken Müdahale Programı, ailelerin bebeğine en erken dönemde adapte olmalasını sağlarken, erken bilgilendirilmesi sayesinde bebeğine göstereceği ilgiyi olumlu yönde artırır, bu da bebeğin hızlı gelişimine katkı sağlıyor.

Erken müdahale uygulamaları hakkında bilgi veren Fizyoterapist Arzu Yılmaz; “Bebekler için gelişim testleri yapılarak, bu testlerin sonuçları klinik değerlendirmelerle birlikte ele alınıyor. Değerlendirme sonucuna göre bebek/çocuğa özel program oluşturuluyor. Bu program, fiziksel, bilişsel, iletişim ve sosyal/duygusal gelişim alanlarındaki seviye ve ihtiyaçlarına, ebeveyn ve aile üyelerinin endişe ve önceliklerine göre değişiklik gösterebiliyor. Kısaca bebek ve çocukların ihtiyaçlarına göre her çocuğa özel bir program hazırlanıp uygulanır. Erken müdahale uygulamalarının başarılı olabilmesi ve etkin bir şekilde uygulanabilmesi için aileyle iş birliği içinde olmak gerekir” dedi.

Ne Zaman Bir Uzmana Başvurulmalı?

• 2 aylıkken;

Yüksek seslere tepki vermiyor, ellerini ağzına getirmiyor, hareket eden nesneleri izlemiyor, yüzüne baktığınızda gülümsemiyorsa;

• 4 aylıkken;

Hareket eden nesneleri izlemiyor, insanlara gülümsemiyor, başını tam tutamıyor, cıvıldama gibi veya değişik sesler çıkartmıyor, nesneleri ağzına götürmüyor, ayakları sert zemine bastırıldığında ayakları ile kendini itmiyor, gözlerini tek tek veya birlikte tüm yönlerde hareket ettirmekte zorlanıyorsa;

• 6 aylıkken;

Yakın mesafedeki oyuncaklara uzanmaya çalışmıyor, ebeveyn veya kendisi ile ilgilenen kişilere duygusal hiçbir tepki göstermiyor, çevresindeki seslere tepki vermiyor, nesneleri ağzına getirmekte zorlanıyor, bez bebek gibi çok gevşek görünüyor, ünlü sesli sesler (ah, eh, oh) çıkartmıyor, herhangi bir yöne doğru yerde dönmüyor, kahkaha ile gülmüyor veya bağırma gibi sesler çıkartmıyor, sert kasları ile sıkı görünüyorsa;

• 9 aylıkken;

Destekle ayaklarına yük vermiyor, yardımla oturamıyor, konuşamıyor (mama, baba, dada gibi basit kelimeler), öne-arkaya sallanmayı içeren oyunları oynamıyor, ismine tepki vermiyor, tanıdık kişileri fark ediyor gibi görünmüyor, işaret ettiğiniz yöne doğru bakmıyor, oyuncakları elden ele geçirmiyorsa;

• 1 yaşındayken;

Emeklemiyor, yardımla ayakta duramıyor, sakladığınızı gördüğü nesneleri aramıyor, işaret parmağı ile gösterme yapmıyor, kafasını öne arkaya veya yanlara sallama gibi jestleri öğrenmiyor, anne veya baba gibi tek kelimeler söylemiyor, daha önce kazandığı becerileri kaybediyorsa;

• 18 aylıkken;
• 2 yaşındayken;
• 3 yaşındayken;

Başkalarına göstermek için nesneleri işaret etmiyor, yürüyemiyor, tanıdık nesnelerin ne için olduğunu bilmiyor, başkalarını taklit etmiyor, yeni kelimeler kazanmıyor, en az 6 kelimesi kullanmıyor, kendisine bakan kişinin geldiğini veya gittiğini fark etmiyor veya aldırmıyor, daha önce kazandığı becerileri kaybediyorsa;

Diş fırçası, tarak, çatal, kaşık gibi nesneler ile ne yapacağını bilmiyor, hareket veya kelimeleri kopyalamıyor, basit komutları yerine getirmiyor, 2 kelimeli cümle kurmuyor (“Süt iç” gibi), sürekli yürümüyor, daha önce kazandığı becerileri kaybediyorsa;

Çok sık düşüyor ve basamaklarda zorlanıyor, salyası akıyor veya konuşması net olarak anlaşılamıyor, basit oyuncakları oynayamıyor (basit yap-boz, tokmak çevirme gibi), basit yönergeleri anlamıyor, cümleler kurarak konuşmuyor, göz kontağı kurmuyor, -mış gibi oyunlar oynamıyor, başka çocuklar veya oyuncaklar ile oynamıyorsa.