Çocuk anlatmaz, ebeveyn anlamalı

Anadolu Sağlık Merkezi Çocuk ve Ergen Psikiyatri Uzmanı Dr. Figen Karaceylan Çakmakçı, “İstismara uğrayan çocuklar bu durumu büyükleriyle paylaşmaz, cezalandırılacağı endişesi yaşar. Çocuğun fiziksel durumu ve davranış değişikliklerine dikkat edilmesi gerekir” dedi.

Türkiye gündeminde geniş yer alan çocuk istismarı konusu kamuoyunda endişeyi de beraberinde getiriyor. Anadolu Sağlık Merkezi Çocuk ve Ergen Psikiyatri Uzmanı Dr. Figen Karaceylan Çakmakçı bu konuda ebeveynlere büyük görev düştüğünü söyledi.

İstismara uğrayan çocuğun cezalandırılacağı korkusuyla bu durumu büyükleriyle paylaşmadığını belirten Çocuk ve Ergen Psikiyatri Uzmanı Dr. Figen Karaceylan Çakmakçı, “Utanç ve suçluluk duygusuyla bu şiddeti saklayan çocuklar, şiddeti açıklamaktan kaçınır. Bazen kendileri yerine başka bir çocuktan söz ederler, davranış bozuklukları gösterirler. Çocukta davranış değişikliği tacizin habercisi olabilir. 0-3 yaş arasındaki yeme ve uyku bozuklukları, yabancılardan korkma ve yaşına uygun olmayan cinsel davranışlar; 3-6 yaş arasında içe çekilme, öfke, boyun eğme davranışı, yine yaşına uygun olmayan cinsel davranışlar da ebeveyn tarafından izlenmelidir. İstismarın tanınmasında fiziksel muayene de büyük rol oynar. Ebeveynler bu konuda dikkatli olmalı ve çocuktaki davranış bozuklarını yakından izlemelidir” dedi.

“İstismarın yüzde 77’si aile içinden geliyor”

Cinsel istismarın cinsiyetler arasında farklılıklar gösterdiğini dile getiren Dr. Figen Karaceylan Çakmakçı, “İstismara uğrama kızlarda üç kat daha fazla görülüyor. İstismar, yüzde 77 oranında aile içinden gerçekleşirken, yüzde 11 diğer akrabalar, yüzde 5 bakımla ilgisi olmayan kişiler, yüzde 2 ise çocuğun bakımı ile ilgilenen diğer kişiler tarafından uygulanıyor” dedi.

“İstismar çocukta onarılmayacak yaralar açıyor”

Dr. Figen Karaceylan Çakmakçı, “Çocukluk dönemi cinsel gelişim ve bilgilenmenin henüz tamamlanmadığı bir süreç. Sözle tacize uğrama, dokunma ya da tecavüze uğrama birbirinden farklı eylemler olsa da kişinin ruhsal yaşantısında derin yaralar açabilir. Çocukluk döneminde yaşanacak herhangi bir cinsel istismar, özellikle de aile içinden kaynaklanması çocukta meydana gelecek olumsuz etkileri ağırlaştırır” ifadesini kullandı.

Dr. Figen Karaceylan Çakmakçı, ebeveynlere şu önerilerde bulundu:

• Çocuğunuza şunu söyleyin: “Vücudun sana ait. Sen istemiyorsan eğer kimse sana dokunamaz. Önce senden izin almalı, annen baban bile olsak biz bile izin almalıyız.”
• “Vücudumuzda bazı özel bölgelerimiz vardır. Bu bölgeleri iç çamaşırlarımızla örteriz. Bu bölgelere kimsenin dokunmasına izin vermemeliyiz. Anne, baba, bakıcı ve doktor gibi kimseler dışında kimseye göstermemeliyiz” şeklinde durumu anlatın.
• Çocukların cinsel organlarından mutlaka “gerçek” isimleriyle söz edilmeli. “Çocuktur anlamaz” diyerek komik isimler kullanılmamalı. Unutulmamalıdır ki, cinsel organlara verilen komik isimler çocuk istismarcılarının da sıklıkla kullandığı bir yöntemdir.
• Çocuklarınız cinsellikten, cinsel organlarından bahsettiklerinde onları “ayıp, günah” diyerek susturmayın. İstismarcıların çocukları “seni ailene söylerim” diyerek tehdit ettikleri unutulmamalı.
• Her akraba ve tanıdık güvenli değildir. Çocuklarınızı tedirgin etmeden, “kendisine sık sık hediye alan”, “sır saklamasını isteyen”, “fiziksel şaka ve istenmeyen davranışta bulunan” yakınlar konusunda konuşmak aile içinde bir kural haline getirilmeli.

Bu güvenlik kurallarını unutmayın!

Özellikle küçük çocuklara güvenlik kuralları öğretilirken, adım adım belirtilen maddelerin tekrar edilmesi ve çocuklar tarafından içselleştirilmesi önemlidir. İçselleştirilmenin anlamı; çocuğun gerçekten bunu öğrenip öğrenmediğinin teyit edilmesidir. Sadece tembih etmemiz çocuğun bunu öğrendiği anlamına gelmez.

Listelenen kuralları görünen bir yere asıp, sık sık tekrar ederek; “Hadi güvenlik kurallarımızı hatırlayalım” “Güvenlik kurallarımız nelerdi saymak ister misin?” ya da “Bu kurallar senin güvenliğin için önemli, bu yüzden öğreniyorsun” şeklinde açıklama yapıp gündemde tutmak çocuğun bunları içselleştirmesine yardım eder.

1. Yalnız yerler güvenli değil, ben hep arkadaşlarımla oynarım!

2. Tanımadığım kişilerden şeker, hediye almam!

3. Ailemden izinsiz arabalara binmem.

4. Yardım istersem üniformalı birinden isterim.

5. Kendi adımı, annemin ve babamın adını bilirim. Telefon numaramızı ve adresimizi öğrenirim.

6. Su birikintisi, deniz ve havuza yanımda yetişkin olmadan girmem.

7. İstemediğim şeylere “hayır” derim.

8. Beni tedirgin eden ortamlardan hemen kaçarım ya da bağırırım.

9. Biri bana dokunduğunda kötü hissedersem hemen “Hayır bana dokunma” derim. Bu benim en doğal hakkımdır.

10. Sesim en büyük kurtarıcımdır. Tedirginsem, korkarsam hemen bağırırım.

11. Başkalarıyla konuştuklarımı aileme de söylerim.

12. Bir yere gitmeden önce ailemden izin alırım.

13. Korkarsam, kendimi kötü hissedersem bu durumu en güvendiğim kişiye söylerim.

14. Büyük birisi benden yardım isterse, yardım etmeden önce ailemden izin alırım.