Çocukların gözlerini en çok akıllı telefonlar zorluyor

Uzaktan online eğitim, çocukların ekran karşısında uzun saatler geçirmelerini kaçınılmaz hale dönüştürdü. Doğru ekran kullanımına dikkat çeken Türk Oftalmoloji Derneği, ekran karşısında geçirilen uzun sürelerin çocuklarda dijital göz yorgunluğuna ve miyopinin hızlı artışına neden olabildiği uyarısını yaptı. Gözleri en çok akıllı telefonların yorduğuna vurgu yapan dernek, 20-20-20 kuralına uyulmasını ve ders aralarında ekrandan uzaklaşılması istedi.

Türk göz doktorlarını temsil eden Türk Oftalmoloji Derneği, dijital ağırlıklı yeni eğitim döneminde, göz sağlığı açısından ebeveynlere düşen en önemli görevin çocukların ekran kullanımını bilinçli şekilde yönetmek olduğuna işaret etti.

Türk Oftalmoloji Derneği (TOD) Şaşılık Birimi Başkanı Prof. Dr. Nazan Bengüdeniz’e göre, uzun ekranlar süreleri, son yıllarda çok yaygın olarak dijital göz yorgunluğuna ve miyopinin hızlı artışına neden oluyor. Ancak “çocukları ekrandan tümüyle uzak tutmak mümkün olmadığı gibi gerekli de değil, çünkü çocukların dijital becerilere de ihtiyacı var” tespitini yapan Bengüdeniz, yoğun ekran kullanımının etkilerini ve nelere dikkat edilmesi gerektiğini paylaştı.

Ekran gözü bozar mı?
Prof. Dr. Nazan Bengüdeniz, ekranların arasında gözü en çok zorlayan cihazların akıllı telefonlar olduğunu belirterek, şunları söyledi: ”Çok yakından ve çok küçük bir ekrana uzun süre odaklanarak bakmak, yatkın olan çocuklarda miyopiyi, astigmatı ve hatta kaymaları tetikleyebiliyor. Akıllı telefonların çocuklar tarafından da uzun süreli kullanılmasından beri, çocuklarda farklı göz kaymaları görebilmekteyiz. Son yıllarda miyopinin yaşı çok aşağılara inmiş durumda. Bu nedenle çocukları akıllı telefonlardan kesinlikle uzak tutmak gerek.”

Televizyon en masum seçenek
“45 cm’den daha fazla yaklaşılmaması koşulu ile tablet ve bilgisayar, telefonlara göre nispeten daha az yorucu. Ama koşullar elveriyorsa uzaktan televizyon ekranının kullanılması en masum seçenek” diyen TOD Şaşılık Birimi Başkanı, “Televizyonun, yaklaşılmaması koşulu ile görme bozukluğu yaptığını gösteren çalışma yok. Bu konuda genellikle sebep sonuç bağlantısı yanlış yorumlanıyor. Çocuklar televizyona yaklaştıkları için gözleri bozulmuyor, çoğunlukla miyopi ya da astigmatizma nedeniyle gözleri uzağı iyi görmediği için televizyona yaklaşıyor” dedi.

Hipermetrop çocuklar
Prof. Dr. Nazan Bengüdeniz, hipermetrop olan çocuklarda ise durumun farklı olduğunu söyledi. Bengüdeniz, “Uzağı ve yakını iyi gören çocuklarda aile, çocuğun gözlerinin sağlıklı olduğunu düşünebiliyor. Oysaki bu çocukların göz muayenelerinde bazen ancak damlalı muayene yapıldığında ortaya çıkarılabilen gizli hipermetropiler söz konusu olabiliyor.

Hipermetrop çocuklar, uzağı ve yakını iyi görebiliyorlar ancak özellikle yakını net görebilmek için göz kaslarını kullanarak uyum yapmak zorunda kalıyor ve bu da onların görme bozukluğu olmayan çocuklara göre daha erken yorulmasına, baş ağrısına, çalışma ve okuma isteksizliğine, konsantrasyon sorunlarına yol açabiliyor. Bu nedenle çocukların göz muayenesinden geçirilerek, gerekli durumlarda gözlük verilerek ekran karşısındaki konforlarını arttırmak gerekiyor” tespitini yaptı.

Göz kırpmadaki azalma göz kuruluğuna neden oluyor
“Aslında göz kuruluğu çocuklarda nadir görülen bir durum” diyen Prof. Bengüdeniz, buna karşın uzun süre ekran karşısında kalmanın çocuklarda da dakikadaki göz kırpma sayısını azalttığı için gözlerde kuruluk ve buna bağlı olarak kızarma, yanma, batma, kaşıntı, kırpıştırma gibi belirtilere neden olduğunu ve hatta tiklere zemin hazırlayabildiğini söyledi. Bengüdeniz, “Bu durumlarda göz muayenesinden geçerek oküler yüzeyin değerlendirilmesi ve ek bir patoloji varsa uygun tedavinin başlanması gerekiyor” dedi.

Bilgisayar ekranı göz hizasında olmalı
“Bilgisayar ekranı kullanılıyorsa göz seviyesinin üzerinde olmamasına dikkat edilmeli, çünkü bu durumda yukarı bakış pozisyonunda kapak aralığının genişlemesi nedeni ile göz kuruluğu daha fazla görülüyor” diyen Prof. Bengüdeniz, “ekran karşısında uzun sürelerin geçirilmesinin kaçılmaz olduğu günümüzde bu yakınmalar görüldüğünde, suni gözyaşı kullanımı ile destek olmak gözleri kısmen rahatlatacaktır” diye konuştu.

Göz sağlığı için 20-20-20 kuralı
TOD Şaşılık Birimi Başkanı, ekran süresi ve gözün dinlendirilmesiyle ilgili ise şunları ifade etti: “Ekran karşısında 20 dakikalık bir çalışmanın ardından verilen aralarda gözler, yakına odaklanılmayan bir uğraş ile dinlendirilmelidir. Örneğin çocuk ders aralarında ekran başından kalkıp cep telefonuna geçmemeli ya da bilgisayar oyununa yönlenmemelidir. Online derslerin dışındaki ekran kullanımlarında dünyada genel kabul gören süre 20-20-20 kuralıdır. Yani her 20 dakikada bir 20 saniye boyunca 20 feet yani 6 metre ya da daha uzağa bakılmalıdır.”

Aydınlatma ve gün ışığı çok önemli
Mümkün olduğu kadar uzak mesafeden büyük ekran tercih edilmesi gerektiğini dile getiren Prof. Bengüdeniz, ortam aydınlatması ile ekran aydınlatmasının da birbiriyle uyumlu olması gerektiğini belirtti. Bengüdeniz, “Ders aralarında çocuklar ekran dışı aktivitelere yönlendirilmeli. Son çalışmalar günde 1.5-2 saat günışığı görmenin miyopinin ilerlemesini yavaşlattığını gösteriyor. Bu nedenle ders saatlerinin dışında çocuklar açık hava aktivitelerine yönlendirilmeli” dedi.