Eylül ayında ekonomide öne çıkan başlıklar

Eylül ayı kritik ekonomik gelişmelerin yaşandığı bir ay oldu. Gündeme dair öne çıkan konulardan bazıları şöyleydi:

Türkiye ekonomisine 1.5 puanlık büyüme katkısı yapması hedeflenen Varlık Fonu’nun başına Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan geçti. Başkanvekilliğini Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak’ın yürüteceği fonun genel müdürlüğüne ise Zafer Sönmez getirildi.

Hükümetin gelecek 3 yıl için ekonomi vizyonunu ortaya koyacak olan Orta Vadeli Program (OVP) Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak tarafından açıklandı. 2019-2021 yıllarını kapsayan programın toplantısı Cumhurbaşkanlığı Dolmabahçe Çalışma Ofisi'nde gerçekleşti. Toplantı öncesi basın mensupları ve katılımcılar bir sürprizle karşılaştı. Piyasaların merakla beklediği programın adı değişti. Hazırlanan sunum ekranında programın isminin Yeni Ekonomi Programı (YEP) olduğu görüldü. Yeni Ekonomi Programı'nda büyüme tahminleri düşürülürken 2019 enflasyon tahmini %15.9'a yükseltildi.

Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Fitch Ratings, Yeni Ekonomik Programı değerlendirdi. Yapılan değerlendirmede "Yeni ekonomik program, yaz aylarında lirada yaşanan değer kaybı sonrasında uzun bir düzeltme dönemi ile karşı karşıya olunduğunun farkında." denilen açıklamada, "Türkiye ekonomisinin karşı karşıya olduğu zorlukların bilincinde ancak programda detay yok, özellikle finansal sektöre ilişkin planlar hakkında." ifadeleri yer aldı.

Avrupa ve Orta Doğu başta olmak üzere, küresel anlamda önde gelen pek çok kurum ve kuruluş temsilcisine önemli iş birliği fırsatları sunan İstanbul Finans Zirvesi (IFS), bu yıl 19-20 Eylül 2018'de Hilton İstanbul Bomonti Otel'de gerçekleştirildi.

Ekonominin en önemli gündem maddelerinden biri olan enflasyon rakamları açıklandı. Buna göre; TÜFE’de 2018 yılı Eylül ayında bir önceki aya göre yüzde 6,30, bir önceki yılın Aralık ayına göre yüzde 19,37, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 24,52 ve on iki aylık ortalamalara göre yüzde 13,75 artış gerçekleşti. Tüketici fiyatları bazında Eylülde bir önceki aya göre en yüksek fiyat artışı yüzde 35,30 ile domateste oldu. Enflasyon, Eylül ayının 65 bin 032 haberle öne çıkan haber başlıklarından biri oldu.

Dolar kuru, enflasyon rakamlarının etkisi altında…
Enflasyon verisi öncesi 5.99 TL seviyesinde hareket eden dolar kuru, beklentilerin üzerinde gelen verinin açıklanmasıyla 6.09 TL'nin üzerini görürken, Eylül ayı kapsamında değerlendirildiğinde uzmanlar doların TL'deki değer kazancında etkili olan 6 gelişmenin hangileri olduğunu şöyle sıraladı:

1-Dolar kurunun Küresel gelişmelerin yanında ABD ve AB ile ikili ilişkilere yönelik artan iyimserlik,

2-Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası'nın (TCMB) faiz artışı ve likidite adımlarıyla sonrası TL'de kısa pozisyonun maliyetinin yükselmesi,

3-Yatırımcı endişelerinin önemli bölümünün geride kalması,

4-Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan'ın ABD ve dün başlayan Almanya ziyaretleriyle birlikte ikili ilişkilerdeki olumlu beklentiler,

5-Döviz borçlanmalarının çevrilmesinde yoğun bir süreç olan Eylül ve Ekim aylarının yarısının geride kalması,

6-Katar Çin ve AB başta olmak üzere önümüzdeki dönemde doğrudan yatırımların artabileceği beklentisi.

Açıklanan enflasyon verileriyle sınırlı bir yükseliş yaşayan dolar, MTM’nin verilerine göre Eylül ayında toplam 282 bin 687 haberin konusu oldu.

Motorlu kara taşıtları ihracatında artış gözlemlendi
Eylül ayı ihracat rakamları açıklandı. İhracat eylül ayında yüzde 22,6 artışla 14,5 milyar dolar oldu. Yıllık ihracat ise 165,1 milyar dolar ile yeni tarihi zirvesini gördü. İhracattaki artışta otomotiv sektörü belirleyici oldu.

Eylül ayında en fazla ihracat motorlu kara taşıtları kaleminde gerçekleşti. Motorlu Kara Taşıtları faslında Eylül ayında 2.2 milyar dolarlık ihracat yapılırken bir önceki yıla göre artış oranı ise yüzde 24 oldu. Motorlu kara taşıtları ihracatı Ocak-Eylül’de ise bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 12.7 artışla 19.63 milyar 633 dolara ulaştı.
İhracat konu başlığıyla ilgili medyada 124 bin 343 haberin yer aldığı tespit edildi.

YEP’göre vergi gelirlerinde artış yaşanacak
Yeni Ekonomi Programı'na göre vergi gelirleri gelecek yıl yüzde 20, sondaki yıl yüzde 17 ve 2021'de ise yüzde 13 artacak. Vergi artışı lüks ve ithal ürünlerin yer aldığı ÖTV sepetinin genişletilmesi ve gayrimenkullerin hem gerçek değerinde alım satımı hem de satışı sırasında 5 yıl elinde tutanlara getirilen istisna gibi etkinliği olmayan istisna ve indirimlere dikkat çekildi.

Vergi ve cezaların yeniden yapılandırılması kapsamında ilk taksit ödeme süresinin uzatılması ilgililerin yakından takip ettiği konu başlıklarından oldu. Resmi Gazete’de yer alan Cumhurbaşkanı kararına göre, vergi ve cezaları için getirilen yeniden yapılandırma kapsamında 1 Ekim’de sona eren ilk taksit ödeme süresi, 15 Ekim’e kadar uzatıldı.
Medya Takip Merkezi’nin aynı araştırmasına göre Vergi, Eylül ayının 81 bin 104 haberle en çok konuşulan üçüncü ekonomi konusuydu.

Ekonomideki diğer gelişmeler…
Merkez Bankası politika faizi olan bir haftalık repo faizini 625 baz puan artırdı. Böylece faiz yüzde 17,75'ten yüzde 24'e çıktı. Merkez Bankası'nın faiz kararına ilişkin açıklamasında ise "Yakın dönemde enflasyon görünümüne ilişkin gelişmeler fiyat istikrarı açısından önemli risklere işaret etmiştir" deniyor ve "Fiyat istikrarını desteklemek amacıyla güçlü bir parasal sıkılaştırma gerçekleştirilmesine karar verilmiştir" ifadeleri yer aldı. Eylül ayının en çok konuşulan ekonomi başlıklarından bir olan faiz, medyada 75 bin 933 haberle yer alırken, Merkez Bankası ile ilgili haber sayısı 60 bin 779 olarak belirlendi.

İstihdama katkı sağlayacak “Sosyal Kooperatif Eğitim ve Tanıtım Treni” Ticaret Bakanı Ruhsar Pekcan, Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Cahit Turhan, Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanı Zehra Zümrüt Selçuk tarafından uğurlanarak, yola çıktı. Bakan Pekcan, trenin uzman kişileri, akademisyenleri ve yerel inisiyatifleri harekete geçireceğini belirterek, “Dezavantajlı grupların istihdamında, kadınların iş gücüne katılımını artırmada sosyal kooperatifler önemli bir araç haline gelecek” dedi.

Yeni Ekonomi Programı’na göre işsizlik; 2018’de yüzde 11,3, 2019’da yüzde 12,1, 2020’de yüzde 11,9 ve 2021’de yüzde 10,8 olarak gerçekleşecek. Ve bu programa göre de 2021 yılında 2 milyon yeni istihdam oluşturulacak. Yine 2021’de istihdam düzeyi 30,9 milyon kişi olacak ki, 2021’de nüfusun 84,4 milyon kişi olması bekleniyor. Bu da nüfusun yüzde 37’ye yakınına istihdam sağlanacağı anlamına geliyor.

Açıklamalar ışığında yükselen istihdam beklentileri, haber sayılarında da yansıdı. İstihdam konusu Eylül ayında 73 bin 808 habere konu oldu.