İlber Ortaylı: Burası Hafız Esad'ın Suriye'si Değil

Dokuz Eylül Üniversitesi’nin (DEÜ) 29 Ekim Cumhuriyet Bayramı kutlamaları kapsamında düzenlediği etkinlikte konuğu tarihçi-yazar Prof. Dr. İlber Ortaylı oldu. İlber Ortaylı’nın DEÜ Sabancı Kültür Sarayı’ndaki ‘Cumhuriyet ve Rejimler’ konulu konferansına Rektör Prof. Dr. Nükhet Hotar, Dekanlar, Enstitü Müdürleri, Yüksekokul ve Meslek Yüksekokulu müdürleri katılırken öğrenciler de yoğun ilgi gösterdi. Konferansın açılış konuşmasını yapan DEÜ Rektörü Prof. Dr. Nükhet Hotar, “Ülkemiz açısından baktığımızda uzun yıllar tarihe duyduğumuz ilginin akademi ve bu alana ilgi duyanların dışında pek fazla gelişmediğine şahit olduk. Bir anlamda cumhuriyet dönemine kadar olan tarihi yeni yeni keşfeden bizlerin yakın tarihin gerçekliklerini, bağlantılarını ve olayların arka planını fark edecek bilgisi ve isteği olmadı. Temel eğitimdeki odak noktamız, daha çok kronolojik ve resmi tarihe dayanmaktaydı. Bildiğimiz veya bize öğretilenler genellikle Orta Asya’dan Anadolu’ya gelip oradan Avrupa ve dünyaya açılan bir millet çerçevesinde çizilmişti. Dolayısıyla yıllarca falanca tarihte şu savaşı yapıp, filanca tarihte şu sefere çıkma bilgilerinin dışına çıkamadık. Bu bilgisizliğe isteksizliği de eklediğimiz vakit; tarihe hak ettiği ilgiyi toplum olarak fazla gösteremedik. Buna rağmen birçok başarılı çalışmayı da bilim insanlarımız sayesinde gerçekleştirdik; halkımıza bu bilgileri ulaştırmaya çalıştık.  Bu noktalardan hareketle cumhuriyet ve rejim kavramlarını gündelik söylemlerin ötesinde değerlendirmemiz gerektiği noktasındayız” dedi.

BU MEMLEKET BAŞARDI

Konferansta Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşunu anlatan Prof. Dr. İlber Ortaylı, Türkiye’nin iki dünya savaşından çıktıktan sonra en hızlı toparlanan ülke olduğunu belirterek, şöyle dedi: Konferansta Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşunu anlatan Prof. Dr. İlber Ortaylı, Türkiye’nin iki dünya savaşından çıktıktan sonra en hızlı toparlanan ülke olduğunu anlattı. Türkiye’deki okur yazar oranının o dönemde yüzde 10 olduğunu söyleyen Ortaylı, okuma oranını artırmak için çeşitli çalışmalar gerçekleştirildiğini, Latin harflerine geçişin de bunlardan biri olduğunu söyledi. “Harp eden ülkelerin içinde harpten önceki iktisadi düzeye en erken ulaşan ülke Türkiye. Böyle bir dünyada, Türkiye bir şeyler yaptı. İnsanlar etnik kimliklerine sahiptiler. Başkalarına saldıracak halleri yoktu. Bu memleket bir şeyler başardı. O imkânlarla o şeyler yapılmayabilirdi ama yapıldı” dedi.

BURASI HAFIZ ESAD’IN SURİYE’Sİ DEĞİL

Demokrasi hakkında da konuşan Prof. Dr. Ortaylı, "Demokrasi, illa cumhuriyet ile yeşerecek bir rejim değildir. Hafız Esad’ınki gibi demokrasiler de var, Allah korusun. Suriye’nin entelektüel yapısı Türkiye’den hiçbir şekilde aşağı değil. Yer yer üstünlük bile gösterir. Ne hale getirdiler görüyorsunuz. Senin cumhuriyetinde her şey süt gibi olmadığı açık ama burası Hafız Esad’ın Suriye’si değil çünkü ideoloji mühim. Hitler’in cumhuriyeti de çıkar, Stalin’in cumhuriyeti de çıkar. ABD demokrasisi gibi kendine göre üç kağıtları olan da çıkar. Monarşi deyince Mısır da İran da İngiltere de Hollanda da var. Rejimde mühim olan şey parlamentonun temsil etme görevidir" dedi.

Demokrasilerde eşitlik için insanların eşit kazançlara sahip olması gerektiğini kaydeden Ortaylı, eğitimle ilgili de şöyle konuştu: "Eğitim tabii ki çok önemli, abartmamak lazım. Herkes üniversite mezunu olacak değil. 2. Dünya Savaşı’ndan sonra bu bütün dünyada başlayan bir hastalıktır. Türkiye’de de çok kötü devam etmiştir. Her şeye rağmen insanları demokraside fikirlerini ifade etmek hakkıdır. Lakin yüksek sesle düşünmek çok ayıp bir şeydir. İnsan düşünürken yüksek sesle düşünmez. Evinde düşünür, yakın arkadaşların ile tartışırsın. Türk cemiyeti yüksek sesle düşünen dengesiz, eğitimsiz bir toplum haline dönüştü. Bu demokrasi değil” diye konuştu.