İnternette şiddeti izleyecek: Gözlemevi kuruldu

İnternet ve toplum araştırmaları merkezi Gözlemevi kuruldu. Türkiye’deki internet ekosistemini takibe alacak, açıklar varsa bulup işaret edecek ve internetin sosyal, ekonomik ve çevresel etkileri hakkında raporlar hazırlayacak Gözlemevi, toplumda eleştirel teknoloji okuryazarlığının geliştirilmesine yönelik eğitimler ve atölyeler de düzenleyecek.

Merkez’in ilk çalışması da olan “İnternette Politika Boşlukları: Aralıktan Sızan Şiddet” başlıklı rapor ise bugün yayınlandı. Türkiye’deki internet ekosisteminde şiddetin izini süren rapor, teknoloji firmalarının politikalardaki açıkları ve uygulamalardaki eksiklerin şiddete nasıl davetiye çıkardığını çarpıcı sonuçlarla anlatıyor. Facebook ve Twitter gibi sosyal ağ sitelerinde şiddeti teşvik eden reklamların örneklendiği raporda, Google’daki politika açığını kullanan bazı yetişkin sitelerinin, çocuğun cinsel istismarı niteliğini tanımlayan başlık ve yönlendirmeleri tıklama tuzağı amacıyla kullandığını da tespit ediyor. “İnternette Politika Boşlukları: Aralıktan Sızan Şiddet” başlıklı raporu gozlemevi.io adresinden okuyabilir ve indirebilirsiniz.

İnternet ve toplum araştırmaları merkezi Gözlemevi kuruldu. Teknoloji ve internet alanında çalışmalar yürütecek merkez, Türkiye’deki internet ekosistemini takibe alacak, açıklar varsa bulup işaret edecek ve internetin sosyal, ekonomik ve çevresel etkileri hakkında raporlar hazırlayacak.
 
Gözlemevi’nin ilk raporu ise bugün yayınlandı. Türkiye’deki internet ekosisteminde şiddetin izini süren “İnternette Politika Boşlukları: Aralıktan Sızan Şiddet” başlıklı rapor, teknoloji firmalarının uyguladıkları politikalardaki açıkları ve eksikleri tespit ediyor. 

Yetişkin sitelerinde tıklama tuzağı
Facebook ve Twitter gibi sosyal ağ sitelerinin uyguladıkları reklam politikalarına rağmen şiddeti teşvik eden reklamların yayında olduğunu tespit eden rapor, şiddet görüntüleri sunan ve cinsel tacizi bir opsiyon olarak sunan bir oyun firmasının şiddet içerikli reklamlarını işaret ediyor.
 
Google’daki politika açığından yararlanan bazı yetişkin sitelerinin, çocuğun cinsel istismarı niteliğini tanımlayan başlık ve yönlendirmeleri tıklama tuzağı amacıyla kullandığının da tespit edildiği raporda, çok ziyaretçili bir sitenin şiddeti teşvik eden içeriklerini denetlememesi ve güvensiz bir platforma dönüşmesi de örnekleniyor. 
 
Raporda “bayıltıcı ilaç”, “bayıltıcı sprey” gibi aramaların sonucunda, bayıltıcı ürünlerin pazarlandığı ve bunun cinsel şiddete teşvik sunumlarıyla yapıldığı da anlatılıyor. Ayrıca Google’ın “Zengin Sonuçlar” arama modülünde cinsel şiddete teşvik eden soruların ön plana çıkarıldığı da tespit ediliyor.

“Her şeyimizi biliyor ve izliyorlar”
İstanbul merkezli çalışan Gözlemevi’nin kurucusu Handan Uslu, teknoloji devlerinin hayatlarımıza olan etkisi ve gücünden yola çıktıklarını ve buna karşı insanın sözü ve haklarının öncelikleri olduğunu belirtiyor: “Teknoloji firmaları çok büyük bir hızla büyüyor. Sahip oldukları altyapı gücü ve etki alanları ile gittikçe hükümetleri andırmaya, kimi zaman onlardan bile etkili otorite figürlerine dönüşmeye başladılar. Piyasa değerleri, çoğu ülkenin ekonomik büyüklüğünü geçmiş durumda. İçinde yaşadığımız dünyayı ekonomik ve sosyal olarak kaçınılmaz bir şekilde şekillendiren bu firmalar; Metaverse, sürücüsüz arabalar, insansız hava araçları, tıbbi teşhis için yapay zeka gibi önümüzde bizi bekleyen teknolojiler ile geleceğimizi daha da belirliyor olacaklar.”

“En önemlisi de hakkımızda her türlü bilgiye sahip olmaları. Uyandığımız andan başlayarak saat kaçta yatağa girdiğimize ve uykuya daldığımıza kadar her şeyimizi biliyor ve izliyorlar. Gün boyu tüm hareketlerimiz, bireysel ilişkilerimiz, dili kullanma alışkanlıklarımız, hastalıklarımız, hassasiyetlerimiz, kısacası tüm davranışlarımız ve mahremiyetimiz teknoloji firmalarının elinde. Bu bilgilerle ne yapabileceklerini belirlemek ise bizim elimizde.”

“Dengeli ve eşitlikçi teknoloji talep etmek hakkımız”
“Tam da bu bilgiler ışığında şunu hatırlatmak istedik: Bütün algoritmalar ve teknik sistemler, insanlar tarafından tasarlanır. Tasarımın her boyutunda kurumsal kararlar vardır. Bazen algoritmalara insan eli değmediğini, algoritmayı tasarlayan mühendisin kurduğu son çıktının, nihai çıktı ve değişmez olduğunu hissedebiliriz. Ya da teknolojinin bize sunduğu içerikleri, tarafsız bir şekilde sunduğunu düşünürüz. Ancak algoritmalar ve teknoloji, mevcut güç dengelerini yansıtır. Dünyadaki eşitsizliklerin ve dengesizliklerin internete yansımasını engellemek de bize bağlı. Dengeli ve eşitlikçi teknoloji talep etmek hakkımız.”

Uslu, Gözlemevi’nin yalnızca teknoloji bilgisi ile değil farklı disiplinlerden de destek alarak çalışacağını söylüyor: “Teknolojinin hayatlarımızı nasıl etkilediğini anlamak için kimi zaman komplike kodlama, algoritmalar gibi, çıplak gözle anlaşılamayacak teknik bilgiler gerekse de bu da yeterli olmayabiliyor. Teknolojiyi içinde bulunduğu kara kutulardan çıkarmayı gerçekten istiyorsak, birden çok disiplinin öğretisine ihtiyacımız var. Teknik yöntemler kadar medya çalışmaları, eleştirel teori kuramları, sosyoloji ve psikoloji gibi farklı disiplinlerden faydalandığımız an ancak büyük resmi görebiliriz ve Gözlemevi tam da bunu yapmak istiyor.”

Toplumda eleştirel teknoloji okuryazarlığının geliştirilmesine yönelik çalışmalar yürütecek Gözlemevi yıl içinde, teknoloji ürünlerini ve platformlarını araştırmaya yönelik eğitimler ve atölyeler de düzenleyecek.