Kripto Para Dolandırıcılığının Hukuki Süreci

Blockchain analiz şirketi Chainalysis verilerine göre son 1 yılda 8,6 milyar dolarlık kripto para dolandırıcılığı gerçekleştirildi. Kripto para fidyecilerinin ataklarına maruz kalan ülkeler sıralamasında ise Türkiye dünyada 2'nci sırada geliyor. Avukat Elvan Kılıç, teknolojiye aşina olmayan ve üst yaş grubundakilerin daha fazla dolandırıcılığa maruz kaldığını söylüyor ve Bitcoin yatırımcılarına önerilerini sıralarken “Bitcoin dolandırıcılığının gerçekleşmesi durumunda Türk Ceza Kanunu’nun 157-159 maddeleri uyarınca şikâyet başvurusunda bulunulmalı. Bitcoin dolandırıcılığı yapanlara 1 yıldan 5 yıla kadar hapis ve 5 bin güne kadar adlî para cezası verilebilir” diyor.

Son 3 yıl içinde büyük bir hızla yükselen kripto para sektörü pandemi döneminde gelir kaybına uğrayan büyük bir nüfusun ortaya çıkmasıyla birlikte binlerce insanın yeni umudu haline geldi. COVID-19 döneminde insanların sürekli evde olması ve interneti kullanarak gelirlerini artırmak istemeleri nedeniyle de Bitcoin dolandırıcılığı hiç olmadığı bir seviyeye yükseldi. Blockchain analiz şirketi Chainalysis verilerine göre son 1 yılda 8,6 milyar dolarlık kripto para dolandırıcılığı gerçekleştirildi. Kripto para fidyecilerinin ataklarına maruz kalan ülkeler sıralamasında ise Türkiye dünyada 2'nci sırada geliyor. Avukat Elvan Kılıç, teknolojiye aşina olmayan ve üst yaş grubundakilerin daha fazla dolandırıcılığa maruz kaldığını söylüyor ve bitcoin yatırımcılarına önerilerini sıralarken dolandırıcılık durumunda işin hukuki boyutunda neler yapılabileceğini şöyle anlatıyor:

SON REGÜLASYON NE GETİRİYOR?

16 Nisan’da yayınlanan ve 30 Nisan'dan itibaren yürürlüğe giren düzenleme, çeşitli kripto para birimleri arasındaki alım satım faaliyetlerini etkilemeyecek. Alınan önlem, kripto paraların herhangi bir ürün ve hizmet karşılığında ödeme yapmak için kullanılmasının ve itibari para birimini kripto para borsalarına aktarmak için e-para lisanslı platformların aracı olmasının önüne geçmeyi hedefliyor.

TÜRKİYE’DE BITCOIN DOLANDIRICILIĞI ARTTI

Bitcoin ve kripto paralar ilk ortaya çıktığından bu yana birçok hukuki görüş ortaya atıldı. Bitcoin’in aleniliği, şeffaflığı ve kolayca uygulanması sebebi ile hukuki birçok ihtilafa sebep olabileceği düşünülüyor. Bitcoin, finansal suçlar, uyuşturucu, silah satışı, fidye, kara para aklama, çocuk pornografisi gibi ceza hukuku bakımından tehlikeli bir araç haline geldi. Kimi ülkelerde bu tür suç tiplerinde araç olarak kullanılmakta olup ülkemizde ise Bitcoin dolandırıcılığı görülmeye başlandı. Özellikle pandemi döneminde Bitcoin’e yatırım yapan kişiler bazı sitelerde verilen vaatlerce dolandırılıyor veya daha önce karşılaşmadıkları bir tür dolandırma sistemine maruz kalıyorlar.

BITCOIN YATIRIMI YAPARKEN NELERE DİKKAT EDİLMELİ?

- Bitcoin, sanılanın aksine ülkemiz hukukunda elektronik para değil. Elektronik para, 6493 sayılı Ödeme ve Menkul Kıymet Mutabakat Sistemleri, Ödeme Hizmetleri ve Elektronik Para Kuruluşları Hakkında Kanun51’un 3/ç maddesinde şu şekilde tanımlanmıştır; “Elektronik para ihraç eden kuruluş tarafından kabul edilen fon karşılığı ihraç edilen, elektronik olarak saklanan, bu Kanunda tanımlanan ödeme işlemlerini gerçekleştirmek için kullanılan ve elektronik para ihraç eden kuruluş dışındaki gerçek ve tüzel kişiler tarafından da ödeme aracı olarak kabul edilen parasal değer”.

- Bitcoin elektronik para olmadığından alt türevleri mevcut. Altcoin isminde birleşen bu türevlerde yatırım yapmak daha kolay olsa da Bitcoin yatırımına giren kişinin her zaman Bitcoin’i takip etmesi gerekiyor çünkü Bitcoin’in akışı diğer coin türlerini de ilgilendiriyor.

- Bitcoin dolandırıcılığı sahte bulut madenciliği ile gerçekleştirilebiliyor. Kendisini bulut madencilik girişimi olarak tanımlayan kişiler mining ekipmanı olmadan mining işlemleri gerçekleştirdiklerini duyurarak kullanıcıların dikkatini çekmeye çalışırlar. Mining; Kripto para madenciliğinin diğer adıdır. Bu tip dolandırıcılık yöntemlerinde kullanıcılara yüksek kâr vaat edilerek onların verilerini cihazları olmadan depolamak amacı taşır.

- Bir diğer dikkat edilmesi gereken husus kullanıcı bilgilerinin ve kullanılan sitelerin güvenirliği. Dolandırıcılar kullanıcı bilgilerinin bulunduğu kripto para platformu ya da online sitelerin birebir aynısını üretiyor. URL adresleri bile aynı olacak şekilde yapılan bu siteler kullanıcıları bir şekilde kandırarak siteye giriş yapmalarını ve sitede kullanıcı bilgilerini girmelerini sağlayarak bilgilerin kendilerinin eline geçmelerini sağlar.

- Bitcoin kullanıcıları güvenilir olmayan kripto para borsalarına yatırım yapıp işlem yapmamalı.

- Herhangi bir sosyal medya platformunda küçük bir yatırımı büyütmeyi vaat eden klasik reklamlar mevcut olabilir. Reklamlara inanarak daha fazla bilgi alınmak istendiğinde verilen iletişim bilgisi ile kripto paraya ilişkin yatırıma ikna etmek için arayacaklardır. Bu tarz reklamlarda kişisel bilgilerin verilmemesi dolandırıcılığı önlemektedir.

- Dolandırıcılıkta bir diğer dikkat edilmesi gerekilen husus genelde yatırım talep edilmesi ve olası risklerden bahsedilmemesidir. Yüzde yüz garanti verilmesi durumunda bir dolandırıcılıkla karşı karşıya olma ihtimali bulunmaktadır.

HUKUK NE DİYOR?

Ülkemiz mevzuat sisteminde Bitcoin’e ilişkin herhangi bir yasal düzenleme bulunmuyor. Türkiye’de yasal düzenlemenin mevcut olmayışı dolayısıyla Bitcoin kullanımının suç teşkil edip etmediği noktasında ceza hukuku anlamında hukuki tartışmalar mevcut. Türk Ceza Kanunumuzda bulunan ve yargı makamlarınca uygulanan “suçta ve cezada kanunilik ilkeleri” gereğince, kanunla yasaklanmayan ve cezası gösterilmeyen bir eylemin icrası engellenememekte ve yaptırıma tabi tutulamamaktadır. Bu durumun yasal sebebi ise Anayasa’mızda bulunan ve devletin temel ilkelerinin düzenlendiği 2. Madde ile temel hak ve hürriyetlerin ancak kanunla sınırlandırılabileceğine ilişkin 13. Madde ve suçta ve cezada kanunilik ilkelerine ilişkin düzenlemenin yer aldığı 38. Maddedir.

TERÖRÜ FİNANSE ETME

Ceza hukuku anlamında başka bir durum ise Bitcoin ve kripto paraların bir suç aracı olup olamayacağı hususu. Bu hususlar ise; 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu, 5549 sayılı Suç Gelirlerinin Aklanmasının Önlenmesi Hakkında Kanun ve 6415 sayılı Terörizmin Finansmanının Önlenmesi Hakkında Kanun ile ele alınmıştır. 6415 sayılı Terörizmin Finansmanının Önlenmesi Hakkında Kanun m. 2/c’de “fon” şu şekilde tanımlanmıştır; “Para veya değeri para ile temsil edilebilen taşınır veya taşınmaz, maddi veya gayri maddi her türlü mal, hak, alacak ile bunları temsil eden her türlü belgeyi…”  Böylece, ilgili kanunda yer alan fon tanımına Bitcoin ve diğer kripto paraların da dâhil olduğu yorumlanabilmektedir. Bu iki aracın bir terör örgütüne fon sağlamak şeklinde kullanılması durumunda “terörü finanse etmek” şeklinde bir suçun işlenmesine sebebiyet vereceği aşikar. 

KARA PARA AKLAMA

Bir diğer husus ise Bitcoin ve diğer kripto paraları, suçtan ötürü elde ettiği malvarlığını aklamak için (kara para aklama suçu) kullanan kişi veya kişiler hakkında da TCK m. 282’de düzenlenen “Suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini aklama” suçunun hukuki boyutudur. Bitcoin veya kripto para cinsi kullanarak bir suçtan elde edilen kara parayı aklayan kişiler 3 ile 7 yıl arasında hapis ve 20 bin güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılmaktadır.

“DOLANDIRICILIK DOLANDIRICILIKTIR”

Bitcoin dolandırıcılığının gerçekleşmesi durumunda Türk Ceza Kanunu’nun 157-159 Maddeleri uyarınca şikâyet başvurusunda bulunulabilir. Çünkü Bitcoin dolandırıcılığı mevzuatımızda özel olarak düzenlenmese de bir tür dolandırıcılık çeşididir. Buna göre hileli davranışlarla bir kimseyi aldatıp, onun veya başkasının zararına olarak, kendisine veya başkasına bir yarar sağlayan kişiye 1 yıldan 5 yıla kadar hapis ve 5 bin güne kadar adlî para cezası verilir. Nitelikli dolandırıcılık olması durumunda yani bir bankanın, bir sistemin aracı olarak kullanılarak dolandırıcılığa sebebiyet vermesi durumunda verilecek olan ceza artacaktır. Böyle bir durumda hapis cezası 3 ile 10 yıl arasında değişecektir.

Kişinin başına böyle bir durum gelmesi halinde öncelikle mevcut delilleri ile birlikte bulunduğu yer adliyesinde savcılığa şikâyet başvurusunda bulunmalı. Savcılık mevcut delilleri inceleyerek soruşturmaya başlayacak ve daha sonra düzenlenecek iddianame ile yargılama aşamasına geçilecektir.