Osmanlıdan Günümüze Musul Kerkük Meselesi ve Türkmenlerin Durumu...

Manisa Celal Bayar Üniversitesi’nde 25. yıl etkinlikleri kapsamında, Prof. Dr. Ümit Doğay Arınç, “Osmanlıdan Günümüze Musul Kerkük Meselesi ve Türkmenlerin Durumu” konulu bir konferans düzenlendi.

MCBÜ Fen-Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü öğretim üyesi Prof. Dr. Sinan Marufoğlu’nun konuşmacı olarak katıldığı konferans, Rektör Yardımcısı Prof. Dr. Muzaffer Tepekaya, öğretim elemanları ve öğrenciler tarafından ilgiyle takip edildi.

Prof. Dr. Sinan Marufoğlu, Irak’ta ki Türk varlığının Osmanlıların bu coğrafyaya gelmeden önce var olduğunu, Emevi ve Abbasi dönemlerinden itibaren burada hem askeri, hem siyasal hem de toplumsal bir yapı oluşturduklarını söyledi.

Prof. Marufoğlu, 16. Yüz yılda da Osmanlıların bu bölgeye gelmeye başladıklarını ifade ederek, “Yavuz Sultan Selim dönemiyle birlikte bu coğrafyaya Osmanlıların girdiğini biliyoruz. Yavuz Sultan Selim, Şah İsmail’e karşı vermiş olduğu Çaldıran Muharebesi’nden zaferle çıkarak Musul ve Kerkük’ün dâhil olduğu coğrafyaya Güney Doğu Anadolu Bölgesi de dâhil olmak üzere Osmanlı hâkimiyetine dâhil etmiştir. Ancak bu bölgedeki kalıcı Osmanlı hâkimiyeti Kanuni dönemiyle, 1534 “Irakeyn Seferi” diye tanımlanan sefer ile sağlandığını biliyoruz. Osmanlıların gelmesiyle birlikte buraya Anadolu’dan da yoğun bir şekilde Türklerin gelip yerleştiklerini görebiliyoruz. Osmanlının son dönemine gelindiğinde bu bölgenin Musul Vilayeti, Bağdat Vilayeti ve Basra Vilayeti şeklinde Irak coğrafyası ve idari yapı çerçevesinde yönetildiğini görüyoruz. Musul Vilayeti bu idari süreçte üç ayrı sancağa ayrılmış Musul Sancağı, Kerkük Sancağı ve Süleymaniye Sancağı şeklinde idare edilmişlerdir. Türkiye Cumhuriyeti Devleti 5 Haziran 1926’da imzaladığı Ankara Anlaşması ile oradaki Türkmenler ile birlikte Musul’daki haklarından ve Musul petrollerinden yüzde onluk pay karşılığında vaz geçmiş oldu” dedi.

Irak hükümetleri tarafından bölgede sistematik bir şekilde “Araplaştırma” politikasının olduğunu ifade eden Prof. Marufoğlu, “Bu politika Saddam Hüseyin’in iktidarı döneminde büyük yoğunluk kazandı. Saddam rejimi, Irak’taki Türklerin merkezi durumunda olan Kerkük’te, “Araplaştırma” politikasını büyük bir hızla uygulamaya koydu. Bir tarafta güneyde yaşayan Arapları Kerkük’e yerleştirirken, Kerkük’te yaşayan Türkmenleri de göçe zorladı. Başlangıçta, “Araplaştırma” politikası ile Türk kimliğini eritme çabaları, ABD’nin Irak’ı işgali ile “Kürtleştirme” politikasına dönüştü. Türkmenlerin siyasal ve kültürel merkezi Kerkük’tür. Türkmenlerin burada kalması Türkiye ile Irak hükümetleri arasındaki ilişkilere bağlıdır” diye konuştu.

Konferans, öğrencilerden gelen soruların cevaplanmasının ardından, Rektör Yardımcısı Prof. Dr. Muzaffer Tepekaya tarafından Prof. Dr. Sinan Marufoğlu’na teşekkür belgesi takdim edilmesiyle sona erdi.