Prof. Dr. Yetkin Söyüncü, skolyoz hakkında bilinmesi gerekenleri anlattı

Sağlıklı bir omurganın arkadan bakıldığında ‘düz’ olarak görünmesi gerekiyor. Omurganın yana doğru eğriliklerine skolyoz adı veriliyor. Skolyozu olan bir kişinin röntgeninde omurgası ise "S" veya "C" şeklinde görünüyor. Duruş bozuklukları ile karıştırılabilen skolyoz doğru bir şekilde teşhis edilerek uygun tedavi planlandığında başarılı sonuçlar alınabiliyor. Memorial Antalya Hastanesi Omurga Sağlığı Merkezi’nden Ortopedi ve Travmatoloji Uzmanı Prof. Dr. Yetkin Söyüncü, skolyoz hakkında bilinmesi gerekenleri anlattı.

Skolyoz tanımlayıcı bir terimdir, teşhis değildir

Okul çağındaki çocukların yüzde 2-3’ünü etkileyen skolyoz hastalarının yüzde 80’inden fazlasında belirgin bir sebep bulunmamaktadır. Hastalık sıklıkla 10-15 yaş arası kız çocuklarında görülür. Bu tür vakalar ve bu durumdaki hastalığa “idiyopatik skolyoz” yani “sebebi belli olmayan skolyoz” denilmektedir. İdiyopatik skolyozda genetik yatkınlık söz konusu olabilir. Yapılan araştırmalarda, skolyozdan sorumlu olan bir genin henüz bildirilmediğinin altı çizilmektedir.

Spor skolyoza neden olmaz!

İdiyopatik skolyoz; 0-3 yaş için “infantil‘’, 4-10 yaş için “jüvenil”, 11-18 yaş için ‘’adölesan’’ ve 18 yaş üzeri için “erişkin” olarak adlandırılır. Omurga deformitesine yol açtığı bilinen diğer sık durumlar ise doğumsal omurga anomalileri ve nörolojik bozukluklardır. Bu şekilde bir hastalıkla dünyaya gelen veya doğduktan sonra tanı alan çocukların da skolyoz açısından araştırılması önemlidir. Skolyoz, ağır kitap ve çanta taşımaktan, sportif faaliyetlerde bulunmaktan, uyuma/ayakta duruş pozisyonlarından, kalsiyum alımının yetersizliğinden veya hafif alt ekstremite uzunluk eşitsizliklerinden kaynaklanan bir sağlık sorunu değildir. Ancak erken yaşta ve yoğun olarak bale ve jimnastik yapan çocuklarda skolyozun biraz daha fazla görüldüğüne dair bazı yayınlar bulunmaktadır. Bunun yanında, skolyoz yanlış yapılan hareketler nedeniyle de ortaya çıkmaz ve oluşmasını engellemek de söz konusu değildir.

Küçük eğrilikler gözden kaçabilir

Dikkatli bir şekilde sırt muayenesi yapıldığında skolyoz tanısı rahatlıkla konulabilir. Ancak eğer muayene sırasında skolyoz araştırılmıyorsa küçük eğrilikler gözden kaçabilir. Kıyafetler çocuğun üzerinde asimetrik şekilde durabilir. Örneğin pantolonun bir bacağı daha uzun olabilir ya da etek belde dengeli durmayabilir. Bir kürek kemiği daha yukarıda olabilir. Anne ve babalar ya da çocuğun arkadaşları ile öğretmenleri çoğu zaman bu eğrilikleri fark edebilir.

Muayene esnasında skolyoz anlaşılabiliyor

Skolyoz olup olmadığı hastanın sırt muayenesinde belirlenir. Muayene, hastanın kolları yanda ayakta durur pozisyonda yapılır. Omurganın eğriliklerine, omuz yükseklik farkına, bel çizgisi asimetrisine, bir kalçanın diğerine göre daha yüksek olup olmadığına veya herhangi bir gövde kayması görülüp görülmediğine bakılır. Hasta öne eğildiğinde sırt için kaburgada çıkıntı, bel için böğürde çıkıntı aranarak rotasyonel açıdan skolyoz değerlendirilir. Uzman doktor tarafından yapılan muayene ve röntgen incelemeleri, gerekirse MR görüntülemesi sonrasında omurgadaki eğriliğin derecesi ve beraberinde eşlik eden başka omurga ve omurilik problemlerinin olup olmadığı saptanarak, hasta uygun bir tedavi planına dahil edilir.

Skolyoz tedavisi 3 aşamadan oluşur

Başarılı bir tedavi için hastalığın erken tedavisi önemlidir. Skolyoz tanısı konulmuş çocuklarda tedavi seçenekleri başlıca gözlem, korse kullanma ve ameliyat şeklinde gerçekleşir. Skolyoz tanısı konulmuş hastaların takibi ihmal edilmemelidir. Adolesan skolyozlu hastalarda büyüme esnasında düşük açılı ölçümleri olan eğiklikler ve büyüme durduktan sonra orta açılı ölçümleri olan eğiklikler (< 40-45 derece) ile erişkinlerde, hafif semptomları olan ve büyük eğiklikleri olmayan hastalar için gözlem ve fizik tedavi uygundur.

Eğrilik düzeltilir ya da ilerlemesi engellenir

Cerrahi tedavi, genellikle 50 dereceden büyük olan eğriliklerde adolesan ve erişkin hastalar için uygundur. Daha düşük açılarda cerrahi, hastanın eğikliğin görünüşünden rahatsızsa veya erişkin hastada belirtiler skolyoz ile ilişkiliyse uygulanabilir. Cerrahi tedavide amaç; eğriliğin düzeltilmesi ve eğri ilerlemesinin önlenmesidir. Bu; genellikle omurga üzerine yerleştirilen implantlara bağlanan metal çubuklar ile sağlanır.

Göğüs kafesini daraltabilir

Omurgadaki şekil bozukluğu, eğriliğin derecesi miktarınca kaburgalar ve göğüs kafesinin şeklini etkilediği gibi göğüs kafesi hacmini de daraltabilir. Özellikle büyüme çağındaki çocuklarda göğüs kafesi hacminin ileri derecede daralması akciğerlerin gelişimini olumsuz yönde etkiler. Bu durum solunum yetersizliğine neden olabilir ve nadiren de olsa yaşamsal fonksiyonları tehdit eder. Bu sebeple tedavi gerektiren durumlarda skolyoz tedavisinin uygulanmaması veya ertelenmesi hayati açıdan risk arz edebilecek sonuçlar doğurabilir. Manipulasyon, elektrik stimülasyonu, besinlerle destek tedavisi veya skolyoz için spesifik olmayan egzersiz tedavilerinin, hastalığın ilerlemesini durdurmaya faydası olduğuna dair bilimsel kanıtlar yeterli değildir.