Roma ve Bizans Dönemi 'Mozaik Hazinesi' Gün Yüzüne Çıkıyor

Yıllarca Zeytinburnu Belediye Başkanlığı’na ev sahipliği yapan Kazlıçeşme’deki tarihi binada restorasyon sırasında bulunan ve Geç Roma-Erken Bizans dönemine ait olduğu düşünülen Zeytinburnu Mozaikleri, Zeytinburnu Belediye Başkanlığı’nın düzenlediği bir sempozyumla tanıtıldı. Bir mekanda dört farklı zamanın kalıntılarının üst üste olduğu çok katmanlı bu buluntulardan yola çıkılarak, farklı zamanlardaki kültür, gelenek ve değerlerin konuşulduğu sempozyumun açılışını Zeytinburnu Belediye Başkanı Ömer Arısoy yaptı. 

BAŞKAN ARISOY; “YILLARCA ÖNEMLİ BİR KÜLTÜR MİRASININ ÜZERİNDE ÇALIŞMIŞIZ…”
İstanbul’un olduğu gibi Zeytinburnu’nun da önemli hazinelerin üzerinde olduğunu söyleyen Zeytinburnu Belediye Başkanı Ömer Arısoy, “Kim bilir hangi hazinelerin üzerinde oturuyoruz ve habersiziz. Sayısız hatıra taşıyan bu görmüş geçirmiş binada 15 yıl görev yapmıştım ama oturduğum odanın birkaç metre altında böyle değerli bir kültür varlığı olabileceği hiç aklıma gelmemişti. İyi tarafından bakınca bu binanın mozaiği saklayıp koruduğunu ve ortaya çıkmasına vasıta olduğunu düşünebiliriz. Nihayetinde ona ulaşmamızı bir lütuf olarak görüyorum. Türkiye’de dünyaca ünlü mozaikler ve mozaik müzeleri var ve Bakanlık görevim sırasında onlarla yakından ilgilendim. Ama takdir edersiniz ki Zeytinburnu mozaiğinin bendeki yeri başka.” dedi. Zeytinburnu’nun bir kültür vadisine dönüşme çalışmalarının 1999’da başladığına da değinen Başkan Arısoy, “Bölgenin tarihi ve kültürel potansiyelini bilen merhum mimar Turgut Cansever’in önerileri doğrultusunda, bir Kültür Vadisi ortaya çıkarmak üzere kültürel restorasyon hamlesine girişilmiş, birçok eser ihya edilirken bölge şehircilik ilkelerine göre yeni baştan ele alınmıştır. Bu uzun soluklu proje artık meyvelerini vermektedir.” diye konuştu.

PROF. DR. YALÇIN; “İSTANBUL’UN TARİHİ VE KÜLTÜREL BİRİKİMİNE KATKI SAĞLAYACAK”
Bizans Sanat Tarihi Uzmanı Prof. Dr. Asnu Bilban Yalçın ise mozaiklerle ilgili şu bilgileri paylaştı; “Zeytinburnu mozaikleri ve benzerleri aslında Geç Roma dönemi olarak tanımladığımız yeni bir düzene geçiş dönemi, kültürel üretimin devam ve değişikliğinin maddesel tanıklarıdırlar. ‘Bunlar mutlaka daha zengin bir bütünün parçaları olmalıydı’ düşüncemiz Zeytinburnu’nda çıkan mozaikleri ile daha sağlam temellere oturmakta. Buradaki muhteşem döşemenin süsleme repertuarı, tekniksel çözümler, formlama bize Roma ortak kültür dilinin ne kadar güçlü şekilde devam ettiğini göstermekte. Zeytinburnu Belediyesi’nin tarihi binasında bir rastlantı sonucu kendini bize göstermiş olan bu muhteşem döşeme mozaikleri İstanbulu’muzun tarihi topografyasına, sanatsal ve kültürel birikime katkı sağlayacak önemli bilgiler verecektir.’

4 ZAMAN, 4 HİKÂYE, 1 MEKÂN
Kazlıçeşme Sanat’ta yapılan ve üst üste olan çok katmanlı bu buluntunun tarihini, ait olduğu her katmanın temsil ettiği kültür, gelenek ve değerlerin anlatıldığı sempozyumda üç farklı oturum yapıldı. ‘Zeytinburnu ve Kazı Alanı Tarihçesi’ başlığını taşıyan ve Y. Mimar Dr. Olcay Aydemir’in başkanlığında yaptığı ilk oturumda Arkeolog Nezih Başgelen tarihsel yarımadadaki mozaik bulgularına değindi.  İstanbul Üniversitesi’nden Prof.Dr. Şevket Dönmez ön tarihi dönemde tarihi yarımada ve yakın çevresinin arkeolojisini anlatırken, İstanbul Arkeoloji Müzesi Müdürü Rahmi Asal İstanbul’da bulunan mozaiklerden bahsetti.

Kadir Has Üniversitesi’nden Prof.Dr. Füsun Alioğlu’nun başkanlığını yürüttüğü, “Kent Arkeolojisi ve Zeytinburnu’nun Kent İçindeki Önemi” başlığını taşıyan oturumda Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi’nden Prof.Dr. Nurcan Yazıcı Metin, inşa süreci ve tarihiyle Zeytinburnu Demir Fabrikasını, İstanbul Arkeoloji Müzesi’nden Arkeolog Emrah Kahraman restorasyon projesi çalışmaları sırasında mozaiklerin nasıl tespit edildiğini, Uludağ Üniversitesi’nden Prof.Dr. Mustafa Şahin ise mozaiklerin kent açısından önemini aktardı.

Prof.Dr Şevket Dönmez’in başkanlığındaki son oturumun konusu ise; ‘Çok Katmanlılık ve Kültürel Mirasın Korunması’ oldu. Bu oturumda kültürel miras ve geleceğe aktarımı konusunda konuşan Prof.Dr. Füsun Alioğlu’nu,  ‘Bizans’tan Osmanlıya Zeytinburnu’nda Çok Katmanlı Mekanlar’ başlıklı konuşmasıyla Sanat Tarihçisi Hayri Fehmi Yılmaz ve dünyadaki çağdaş yaklaşımlar ve Türkiye’de ele alış biçimlerini anlatan Fatih Sultan Mehmed Üniversitesi’nden Y. Mimar Celâleddin Çelik takip etti. 

KAZLIÇEŞME SANAT VE MOZAİKLER
Zeytinburnu Mozaikleri’nin bulunduğu, 25 yıl boyunca Zeytinburnu Belediyesi Başkanlık binası olarak kullanılan tarihi yapının olduğu alan,  mozaiklerin ait olduğu Geç Roma-Erken Bizans döneminin ardından aslında uzunca zaman savaş meydanıydı. 18’inci yüzyılda Osmanlı Dönemi'nde ise Sultan İkinci Mahmud döneminde Cebehane Hastanesi, 1847 yılında Halil Paşa tarafından askeri hastane olarak tahsis edildi. Daha sonra subay çocukları için yurt, askerlik şubesi, tanzim satış yeri ve ardından 25 yıl Zeytinburnu Belediyesi başkanlık binası olarak hizmet etti. Belediye yeni binaya taşınınca da üç yıl süren bir restorasyon süreci başladı. Restorasyon sırasında M.S. 5. yüzyıl olduğu sanılan Roma dönemi mozaiği bulundu.Mozaik camdan bir koruma altına alınarak ziyaretçilerin beğenisine sunuldu. Ancak mozaik motiflerinden devamının bina dışında olabilme ihtimali Belediye Başkanı Ömer Arısoy’un dikkatini çekti. Bahçe kısmında kazıların devam ettiği tarihi bina, Kazlıçeşme Sanat adıyla ziyaretçilere açıldı. Devam eden kazılar bitince bina aynı zamanda bir mozaik müzesi niteliği de taşıyacak.