SEREBRAL PALSİNİN ERKEN BELİRTİLERİNİ GÖZDEN KAÇIRMAYIN

Çocukluk çağında görülen engelliliğin önemli sebeplerinden bir tanesi,  halk arasında beyin felci olarak da bilinen Serebral Palsi (SP), her 1000 canlı doğumda 2, her 1000 prematüre doğumda ise 100 bebekte görülüyor. Bebeklik döneminden itibaren veya daha ileri yaşlarda tanısı konulabilen SP, beynin etkilenen bölgesi ve hasar derecesine göre farklı belirtiler gösterebiliyor. Bebeklerde nedensiz ve amaçsız, susturulamayan aşırı ağlama, bir yaşından önce sağ elli veya solak olduğunu düşündürecek şekilde el tercihinin olması, ayına göre başını tutmasında geri kalma ve gülümsememe gibi durumlar görülüyorsa mutlaka en kısa zamanda uzman hekime başvurmak gerekiyor. 

Memorial Ankara Hastanesi Çocuk Nöroloji Bölümü’nden Prof. Dr. Y.K. Yavuz Gürer, “6 Ekim Serebral Palsi Günü” öncesinde SP konusunda önemli bilgiler verdi. 

Serebral palsinin farklı tipleri vardır
SP hastanın yaşına göre motor gelişiminin geri kalması, duruş ve yürüyüşünün ayına göre beklenenden farklı olması ile kendini gösterebilen bir hastalıktır. Halk arasında “Beyin felci” olarak da bilinen SP etkilenen vücut bölümlerine göre spastik hemipleji (vücudun bir tarafı), spastik dipleji (her iki bacak), spastik kuvadripleji (iki kol ve iki bacak) ve diskinetik (istemsiz hareketler) SP tiplerine ayrılmaktadır. 

İlerleyici bir özelliği yoktur

Klinik bulguları ile daha kötüye gidici özelliği bulunmayan SP,  gebelik öncesinde, gebelik sürecinde, doğum sırasında ve doğumu takip eden ilk beş yıl içerisinde, çeşitli nedenlerle beyin dokusunda oluşan ve ilerleyici özelliği olmayan zedelenmeler sonucunda meydana gelmektedir.  Annenin daha önce düşük yapması, zihinsel özürlü olması, annede tiroid hastalığının bulunması ve önceki çocuklarında motor, zihinsel ve duygusal bozukluğun olması gebelik öncesi nedenleri oluştururken; çoklu gebelik, annenin epileptik olması, gebelik toksemisinin bulunması ise gebelik sürecindeki sebepler arasında bulunmaktadır. Bununla birlikte prematüre doğum ve bebeğin ters gelmesi, enfeksiyonlar, K vitamini eksikliği, travmalar ve sarılık değerlerinin yüksek olması da doğum sonrası sebepleri oluşturmaktadır. 

Serebral palsinin erken belirtilerini gözden kaçırmayın

SP belirtisi erken dönemde ortaya çıkabilirse de bazı hastalarda tanı geç konulabilir.   
- Bebeğiniz, gereksiz yere çok ağlıyor, onu mutlu etmekte zorlanıyor ve susturamıyorsanız,
-Ellerini, başparmakları avuç içinde olacak şekilde yumulu tutuyor ve açmıyorsa,
-Bir yaşından önce bebeğinizin, sağ elli veya solak olduğunu düşündürecek şekilde el kullanımında asimetri varsa,
-Kol ve bacaklarının hareketlerinde asimetri varsa, 
-Başını yeterince dik tutmuyor, sizi görünce izlemiyor, gülümsemiyorsa, en yakın çocuk hekimi ile görüşmeniz uygun olacaktır. 
 

Gerekli tetkiklerin yapılması önemli

Beklenen zamanda başını dik tutamayan, desteksiz oturamayan, ayakta duramayan ve yürüyemeyen bebeklerde tecrübeli hekimin şüphelenmesi, çocuk nöroloji uzmanının muayenesi ve gerekli tetkiklerin yapılmasını takiben SP tanısı konulabilir. Ancak beyin gelişiminin iki yaşına kadar çok hızlı olduğu, hatta 5 yaşına kadar motor gelişimde çok olumlu değişikliklerin olabileceği bilindiğinden, kesin tanı koymak için hekimler bir süre takip etmeyi önerebilirler.  

Tedavi sürecinde sabırlı olmak gerekir

SP tanısı alan hastanın tedavisi, konuyla ilgili uzmanların ve ailenin desteği ile yapılmaktadır. SP’nin tedavisinde sabırlı olmak gerektiği ve bunun bir ekip işi olduğu unutulmamalıdır. Motor becerilerdeki sorunların çözümünde fizik tedavi ve rehabilitasyon uzmanları ve fizyoterapistlerin rolleri büyük önem taşımaktadır. SP hastalarının duruş ve yürüyüş bozukluklarının tedavisinde,  kasları gevşetmek ve fizik tedavilerinin daha rahat yapılabilmesi için ağızdan ilaç kullanılması gerekebilir. Bununla birlikte özel durumlarda botoks tedavisi ve kas gevşetme operasyonları da yapılabilmektedir. 
İşitme azlığı ve görme bozukluğu genel gelişimi olumsuz etkileyebilir
 
SP hastalarında motor gelişim geriliği dışında, beyindeki zedelenmenin yeri, derecesi ve nedenine bağlı olarak işitme, görme, konuşma bozuklukları, epilepsi nöbetleri, dikkat noksanlığı, algılama, öğrenme, davranış ve beceri bozukluğu eşlik edebilir. Bu nedenle hastalarda görme ve işitme testlerinin yapılması, çocuk psikiyatrisinin görüşünün alınması gerekebilir.  
 
Serebral palsili çocukların aileleri için öneriler
-Bu rahatsızlığın sebebi aileler değildir. Öngörülemeyen bu durum için aileler kendilerini suçlamamalıdır.
-Çocuklarda fark edilen, ancak aileler tarafından yakıştırılamayan; gelişim geriliği, motor gerilik, çevreyle ilgisizlik, kol ve bacaklarında asimetri, gereksiz çok ağlama ve susmama, başparmakları avuç içinde tutup elleri açmama gibi durumlarda ailelerin mutlaka çocuk sağlığı ve hastalıkları uzmanı ile görüşmesi ve onların önerileri ile hareket etmeleri önem taşımaktadır. 
-Her türlü olumsuzluğa rağmen, çocuğun sağlıkla büyümesi için yapılabilecek çok şey olduğu bilinmelidir. 
- Tedavi uzun süreli ve yorucu olabildiği için, aileler zaman zaman bir takım alternatif tedavi yöntemlerine yönelebilmektedir. Kanıtlı olmayan bu tedaviler konusunda uzmanların görüşünün alınması ve bilinçsizce bu yöntemlere başvurulmaması uygun olacaktır.