Türkiye ve Dünyada İklim Hareketleri...

Sabancı Üniversitesi İstanbul Politikalar Merkezi’nin (İPM), iklim değişikliğini çeşitli boyutlarıyla masaya yatırdığı etkinlikler dizisi İklim Kafe’nin üçüncü buluşması, Karaköy’deki Minerva Han’da gerçekleştirildi. Üçüncü buluşmada 2015/16 Mercator-İPM Araştırmacısı Hande Paker ve bağımsız araştırmacı Baran Alp Uncu, “Türkiye’de ve Dünyada İklim Hareketleri” başlıklı çalışmalarını, iki farklı kulvar üzerinden alan üzerine çalışmalar üreten akademisyen ve STK temsilcileriyle paylaştı.

“Kozmopolit vatandaşlık” iklim değişikliği mücadelesini ortaklaştırabilir mi?

“Küresel bir müşterek olarak iklim adaleti: kozmopolit vatandaşlık iklim meselesine katkı sunabilir mi?” başlıklı konuşmasında Hande Paker, yerel ve ulusal sınırların ötesine geçen bir sorun olan iklim değişikliğine karşı, yerelde yaşayan insanların hangi mekanizmalarla harekete geçtiğini irdeledi.

“Kozmopolit vatandaşlık” kavramının, çatışmalı da olabilen farklı kimlik ve talepleri bir araya getiren bir çerçeve sunduğunu ifade eden Paker, içinden geçilen ekolojik krizin, Sosyolog Ulrich Beck’in işaret ettiği kozmopolit mecburiyetleri ortaya çıkardığını belirtti. Paker, iklim değişikliği gibi küresel sorunlar karşısında da bu mecburiyetten doğan ortak bir siyasi zemin yaratma çabalarının gündeme geldiğini ve kozmopolit vatandaşlık anlayışının bu açıdan yeni bir siyasi potansiyel taşıdığını söyledi. Paker, bu anlayışın vurguladığı değerlerin, yerelin bağlayıcı değerlerine kıyasla ortak hareket üretemeyecek kadar gevşek ve elitist olmakla eleştirildiğini de sözlerine ekledi. Bu eleştirilere karşın Paker, kozmopolit çerçevenin, iklim değişikliğinin getirdiği küresel “ortak kader”e karşı birlikte durmak için, “öteki ile ortaklık” tahayyülünü benimsediğini de hatırlattı: “Hayatta kalma içgüdüsü, uzak ötekileri fark etme, tanıma ve onlarla yeni bir siyaset oluşturmak gereğini doğuyor”.

İklim hareketinin öyküsü
Hande Paker’in ardından söz alan Baran Alp Uncu, “Tabanını Arayan Hareket: İklim Adaleti Hareketi’nin Küresel ve Yerel Düzeylerde Genişleme Olasılıkları” başlıklı konuşmasında, iklim değişikliğine karşı mücadelenin ortaya çıkışını ve geçirdiği dönüşümleri anlattı.

Uncu, konuşmasında, iklim değişikliği mücadelesinin; 1980’lerde Greenpeace ve Friends of the Earth (FoE / Yeryüzünün Dostları) gibi örgütler ile ortaya çıkmaya başladığını, sonrasında 90’larda Climate Action Network (CAN / İklim Hareketi Ağı) ve 2000ler’de de Climate Justice Now! (CJN / İklim Adaleti Hemen Şimdi!) gibi yapı ve ağlarla genişlediğini ve şekil değiştirdiğini anlattı.

COP zirvelerinin toplumsal hareketler açısından dönüştürücü etkiler ürettiğini belirterek sözlerine başlayan Uncu, özellikle 2009’da Kopenhag’da düzenlenen COP15 ile, 2015’te Paris’te düzenlenen COP21 arasındaki sürecin kritik olduğunu ifade etti.

Uncu, günümüzde iklim hareketi ağlarının halen en büyüğü olan CAN’in, sorunu çevre konusuna indirgemek ve piyasa temelli çözüm önerileri geliştirmekle eleştirildiğini belirtti. 2009’daki COP 15 sonrasında ise CAN’in kendi içinde bir dönüşüme gittiğini ve bu eleştirilerin de azaldığını sözlerine ekledi.

Uncu ayrıca, CAN’e kıyasla radikal olan örgütlerin COP15 zirvesi öncesinde tartışmaya başladığı “iklim adaleti” çerçevesinin de zirve sırasında görünürlük kazandığını ve ütün hareketleri içine çekecek şekilde genişlemeye ve yayılmaya başladığının altını çizdi. Bu çerçevenin sistem karşıtı olduğunu ve kalkınma – kapitalizm eleştirisi yaptığını belirten Uncu, aynı zamanda sosyal ve siyasi adalet kavramlarına da değindiğini söyledi.

Uncu, günümüzde ise özellikle Paris İklim Zirvesi (COP21) sonrasında, örgütler için ana çerçevenin “iklim hareketi” olarak şekillendiğini, yeni örgüt, strateji ve işbirliklerinin ortaya çıktığını belirtti. Greenpeace’in de diğer örgütlerle işbirliğine gitmeye başladığını belirtti.