Uzmanlar değerlendirdi! Etkili röportaj nasıl yapılır?

Röportajlar televizyon programlarının ve belgesellerin ana unsuru olarak kabul ediliyor. Röportajın gizli amacının ilgiyi yönlendirmek olduğunu belirten uzmanlar, içeriği zenginleştirmek açısından röportaj öncesi hazırlığın önemini vurguluyor. Uzmanlar, izleyicilerin gördüklerine önem verdikleri için röportaj esnasında görsel zenginlik sağlayan arka plana önem verilmesi ve röportaj yapan kişinin de kendini sürekli geliştirmesi gerektiğine dikkat çekiyor. 

Üsküdar Üniversitesi İletişim Fakültesi Radyo, Televizyon ve Sinema Bölüm Başkanı Doç. Dr. Esennur Sirer, video röportajların habercilik açısından önemine ilişkin değerlendirmelerde bulundu.

Röportajın gizli amacı ilgiyi yönlendirmektir
Röportajın pek çok televizyon programı ve belgeselin ana unsuru olduğunu belirten Doç. Dr. Esennur Sirer, “Röportajın iyi yapılmış olması, yapımın izlenirliğini ve kalitesini olumlu yönde etkiliyor. Röportajın esas amacı konu hakkında bilgi vermek olsa da gizli amacı ilgiyi yönlendirmektir. Doğal olarak röportaj, ses yani içerik ve görüntü olmak üzere iki bileşenden oluşuyor.” ifadelerini kullandı.

Ön hazırlık büyük önem taşıyor
İçerik oluşturmak için öncelikle röportaj yapılacak kişi ile konu hakkında ön araştırma ve hazırlık yapılması gerektiğini ifade eden Sirer, “Röportaj yapılacak kişiler tarafından paylaşılacak bilgilerin önemli olması ve açıklamayı çok iyi yapacaklarından emin olunması gerekiyor. Bir kamera ile çekime çıkmadan önce potansiyel olarak röportaj yapılacak kişilerle buluşup konuşulmalı. En azından telefonda görüşülmeli. Böylece röportaj yapılacak kişinin seçilen içeriğe uygun cevaplar verip veremeyeceği, içeriği zenginleştirmeye yardımcı olup olamayacağı anlaşılmış olur.” dedi.

 Röportaj soruları açık ve net olmalı
Doç. Dr. Esennur Sirer, sokak röportajı yapılacaksa röportaj yapılacak kişilerin seçiminin röportajı gerçekleştirecek kişinin tercihleri yönünde şekilleneceğini söyledi ve sözlerine şöyle devam etti: “Özellikle sokak röportajlarında röportaj yapılan kişiler toplumun tümünü yansıtacak şekilde örnekler alınarak seçilmeli. Yaşlı, genç, çalışan, ev kadını, öğrenci, emekli, memur ve işçi gibi toplumda fazlaca insanda karşılık bulacak şekilde tercih edilmeli. Bu kişilere soru yöneltirken de empati duygusu asla bırakılmamalı. Bu röportaj yapılan kişinin yerine kendini koymaktan çok onu anlayabilmek ve soruların cevaplarının yönlendirme olmadan alındığı kanaatini oluşturmakla ilgili bir durumdur. Önemli olan soru değil, cevaptır. Genel olarak soru basit ve açık bir şekilde sorulmalı ve gazeteciliğin 5N+1K diye bilinen temel soru sözcükleriyle başlamalı. Soruları önceden belirlemenin ve not almanın faydası olacaktır. Böylece uzun bir röportaj kolaylıkla bölünebilir ve istenilen kısmı kullanılabilir.”

Röportajda bel ve göğüs plan çekimi tercih ediliyor 
Çekimin ön planında röportaj yapan ve yapılan kişilerin olması gerektiğini belirten Sirer, “Ön planın nasıl çekileceğini belirlemek için çekim açısı, kameranın bulunduğu seviye ve çekim ölçeği de izleyiciyi etkileyen unsurlardır. Çünkü kamera durduğu yere bağlı olarak bir şeyler anlatır. Genellikle röportajlarda çekimlerin mümkün olduğunca yakın olması ve yüzlerin tamamına yakınının görülmesi gerekiyor. Röportaj yaparken en çok kullanılan ve en sorunsuz ölçek bel plan ya da göğüs plan çekimdir.” diye konuştu.

Seçilen mekan röportajın seyredilmesini sağlıyor
Doç. Dr. Üyesi Esennur Sirer, ‘Röportajın çekim şekli, hikâyenin anlatımını kuvvetlendirdiği için içeriği zenginleştirecek şekilde fark yaratıyor.’ dedi ve sözlerine şöyle devam etti: “Çünkü izleyicinin gördüğü şey önemlidir ve durup seyretmesini sağlar. Bu nedenle çekim açısı ve çekim ölçekleri yanında röportajın yapıldığı arka plan da önemli. Yapıma görsel zenginlik ve çeşitlilik sağlayan arka plan hikayeyi anlatmaya da yardımcı oluyor. Doğru arka planı seçmek, röportaj yapılacak doğru kişiyi seçmek kadar önem taşıyor. Boş bir fon röportaj yapılan kişi hakkında hiçbir bilgi içermez. Bu nedenle röportaj yapılacak mekanın da çekimden önce araştırılması gerekiyor. Eğer iyi bir arka plan yoksa röportaj mekanını değiştirebilir ya da sanal dekor uygulamalarından faydalanılabilir. Ayrıca arka planda dikkat çekici nitelikte ve renkte objeler yer almamalı ya da yer alan objelerin anlamsız bir bölümü görüntüyü kirletmemeli.”

Röportaj yapan kişi kendini sürekli geliştirmeli
Yapılan çekim sorunsuz biçimde bitse bile sorulmamış bir soru ve çekilmemiş bir plan kalabildiğini belirten Sirer, “Bu nedenle röportaj yapan kişi kendini daima geliştirmek durumundadır. Hiçbir olay, hiçbir konu ya da hiçbir kimse birbirinin aynı değildir. O nedenle işi hafife almadan hazırlanmak özel önem taşıyor. Röportajcılık biraz deneyim olsa da çoğu kez bu işi seven ve hakkını veren kişiler tarafından yapıldığında dikkat çekiyor. Ayrıca röportaj yapılan konuğa ve çekim mekanında bulunan ekibe teşekkür etmek temsil edilen kurum ve ilişkiler açısından unutulmaması gereken bir nezaket kuralıdır.” dedi.