GEBELİKTE  KİLO KONTROLÜ İÇİN ÖNERİLER

Yaklaşık olarak kırk hafta süren gebelik süreci, bir kadının hayatında en hızlı kilo aldığı dönemdir. Gerek anne adayının sağlığı gerekse bebeğin anne karnında sağlıklı gelişimi için oldukça önemli olan kilo alımı, hamilelik sürecince ayrı bir yer tutar. Gebeliğin doğal seyrinde oluşan hormonal değişiklikler, mide bulantıları, midede yanma ve kazıntı, sık acıkma hissi veya sürekli atıştırma isteği kilo alımına neden olabilir. Gebelikte ideal kilo alma ve alınan bu kiloların rahatlıkla verilmesi özellikle anne adayları için dikkat çeken bir konudur.

Yeni Yüzyıl Üniversitesi Gaziosmanpaşa Hastanesi Kadın Hastalıkları ve Doğum bölümünden, Dr. Öğr. Üyesi Şefik Gökçe ‘Gebelikte kilo kontrolü hakkında’ merak edilenleri cevapladı.

Hamilelik sırasında annenin beslenmesinin çocuğun zihinsel ve bedensel gelişimi üzerinde önemli etkileri vardır. Gebelik boyunca alınması gereken kilolar fazla kilo problemi olan kadınlarda daha dar aralıktadır. Bu kilo gebede artan doku miktarı (rahim, meme, artan kan hacmi) vücutta artan sıvı miktarı, bebek ve onu koruyan, besleyen yapılardan kaynaklanmaktadır. Bunda daha az kilo alımı, hamileliğin devamı için annenin mevcut yağ ve protein depolarının kullanımı anlamına gelmektedir.

Gebelikte ortalama kilo alımı 12.9 kg dır.

Hamileler genellikle hamileliğin 12. haftasında kilo almaya başlarlar. İlk 3 ayda artan gebelik hormonu B-HCG etkisiyle artan bulantı ve kusma sonrası iştahsızlık ve yemede zorluklar kilo almanın önündeki engeldir. Sonraki üç ayda artan HPL hormonu etkisiyle ise gebelikte iştah artışı ile artık gebe kilo almaya başlar.
 
Gebelikte enerji gereksiniminin üzerinde besin alınması kilo alınımı ile doğru orantılıdır. Gebelikte 1. 2. ve 3. trimesterde sırasıyla yaklaşık ek 0, 300 ve 400 kcal/gün giderek artan enerji ihtiyacı vardır. Tabi ki bu değerler gebenin vücut kitle indeksine göre değişmektedir. Hamilelerin günlük kalori ve her üç aylık döneminde enerji ihtiyacı anne yaşı, boyu ve gebe kalma anındaki ağırlık bilgileri girilerek hazır grafiklerden faydalanılarak hesaplanabilir. Hamilelerin kilo kontrolünün sağlıklı yapılması için günde 30 dakika veya daha fazla orta düzeyde egzersiz önerilmektedir.

Hamilelikte yetersiz kilo alımı çeşitli olumsuz sonuçlara neden olur.  Yetersiz kilo alımı olan kadınların bebekleri daha zayıf ve kısa olup, sonrasında bu bebekler bir miktar artmış glukoz tolerans bozukluğu, hipertansiyon, koroner arter hastalığı görülebilir ve yetersiz kilo alan gebeler bebekleri için yeterli süt üretemezler. Tam tersine gebelikte aşırı kilo alımı, gebelerde sezaryana yatkınlık, obezite, gestasyonel diyabet, preeklampsi, tip 2 diyabet, kardiyovasküler hastalık, metabolik sendrom görülme riskinin artışı söz konusudur. Aşırı kilo alımının bebek üzerine etkileri de vardır. Bu etkiler gebelik yaşı haftasına göre büyük veya iri bebek olması, düşük Apgar skorları, hipoglisemi (kan şekeri düşmesi) ve polisitemi olarak görülebilir. Aşırı kilo alan gebelerin bebeklerin aşırı kilo veya obezite riski yüksektir. Bunun yanında bebeğin ileri yaşamında diyabet, hipertansiyon ve diğer metabolik hastalıklar gibi kronik hastalıklıların gelişebileceği bildirilmiştir.  Sonuç olarak hamilelik sırasında annenin beslenmesinin çocuğun zihinsel ve bedensel gelişimi üzerinde önemli etkileri vardır.  
 
Folat eksikliğine bağlı kansızlık ikiz gebelikte tek hamileliklere göre 8 kat daha yaygındır. 
İkiz gebeliği olan annelerin metabolizma hızı tek gebeliği olanlara göre yaklaşık % 10 daha fazladır. Gebelerde görülen fizyolojik değişiklikler çoğul gebeliklerde daha fazladır. Kan plazma hacmi daha çok artar, kan   hemoglobin, albümin ve vitamin seviyesi daha çok düşer.

Çoğul gebelikler için standart bir beslenme kılavuzu yoktur. Ancak gebeler için günlük diyetlerinde %20 protein, % 40 yağ ve % 40 karbonhidrat olmalıdır. İkiz gebelikte %40 daha yüksek kalorili bir diyet önerilir. Demir eksikliği anemisi ikiz gebelerde 2.5-4 kat daha yüksektir. Folat eksikliğine bağlı kansızlık ikizlerde tek hamileliklere göre 8 kat daha yaygındır. Bunu önlemek için ikizler de günde 1 mg folik asit takviyesi önerilmiştir. İkiz gebelikler için günlük 1000 IU D vitamini ve 2000-2500 mg / gün kalsiyum alımı önerilmektedir.
 
Gebelikte alınan aşırı kiloların gebelik sonrasında sağlıklı bir şekilde verilmesi mümkün.
Gebelik sırasında alınan kiloların tümü doğum sırasında ya da doğumdan hemen sonra verilmez. Gebelikte ortalama kilo alımı 12.9 kg dır. En büyük kilo kaybı doğumda 5,4 kg ve takip olarak 2 haftada yaklaşık 4 kg olmaktadır. 2 hafta ile 6 ay arasında ek bir 2.5 kg verilir, böylece ortalama 1 kg kalır. Gebelikte alınan aşırı kilolar hamilelik sonrasında sağlıklı bir şekilde verilmesi gerekiyor. Bununla birlikte gebe adayları kadınlar için de kilo kontrolü önemlidir. Çünkü gebelik öncesinde obez kadınlarda gebelikte aşırı kilo artışı olma olasılığı daha yüksektir. Bu komplikasyonların riskini azaltmak için anne adaylarının ideal kiloda olması şiddetle tavsiye edilir. Hamilelik öncesi ve sonrası sağlıklı bir şekilde fazla kiloların verilmesi için diyet ve egzersiz kilo azaltmada daha etkindir.